Zamanın Tuvali: Lascaux Mağarası

1979 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine eklenen Lascaux Mağarası, Fransa’nın güneybatısında yer alan Dordogne şehrinin Montignac isimli köyü yakınında bulunan Vezere Nehri vadisi üzerindedir. Tarih öncesi mağara resimlerinin en ünlü örneklerini içinde barındıran Paleolitik bir mağara olması nedeniyle büyük önem taşımaktadır.

Lascaux Mağarası, 12 Eylül 1940 yılında dört arkadaş tarafından keşfedilmiştir. Yıllar önce isminin Marcel Ravidat olduğu söylenen bir kişi, mağaranın üzerine düşen bir ağacın mağarada açmış olduğu delikten içeri düşen köpeğini almak için aşağıya inmiştir. Ravidat’ın arkasından diğer üç arkadaşı da mağaraya girmiş ve mağara duvarlarındaki hayvan figürleri dikkatlerini çekmiştir. Çıktıklarında mağarada gördüklerini çevrelerindekilere anlatmışlardır.

Mağara içerisinde çoğu hayvandan oluşan 600’e yakın tablo yer almaktadır. Bunun dışında yaklaşık 1400 civarında gravür olduğu tespit edilmiştir. M.Ö. 17.000-15.000’e tarihlenen mağara Paleolitik döneme denk gelmektedir ve içerisinde yer alan çizimlerde bulunan hayvanların da o dönemde o bölgede bulunan hayvanlar olduğu bilinmektedir. Mamutlar ve gergedanların yer aldığı mağaraların aksine Lascaux Mağara’sının duvarlarında o bölgede yaşayan kuşlar, bizonlar, geyikler, yaban öküzleri ve atlardan oluşan tasvirler de yer almaktadır. Mağara duvarlarında bulunan tasvirler, bölgenin tarih öncesi yaban hayatı hakkında bilgi sunan bir ansiklopedisi niteliğindedir.

Lascaux Mağarası’nın resimlerinde kullanılan renkler; siyah, sarı, kırmızı ve beyaz olup muhtemelen; kömür, manganez, toprak boyası ve demir oksitlerden üretilmiştir. Boyamaların ise parmak veya kömür kullanarak yapıldığı düşünülse de saç veya yosundan üretilen fırçalarla da yapılabileceği tahmin edilmektedir. Boyaların elde edilmesi için gerekli olan malzemenin mağaranın yakınlarında bulunmadığı tespit edilmiş ve yaklaşık 250 km kadar uzakta bulunan bir yerden getirildiği düşünülmüştür. Bu da Lascaux Mağarası sanatçılarının bu iş için büyük emekler verdiklerini göstermektedir.

Lascaux Mağarası içinde bulunan en dikkat çekici resimlerden biri, boynuzları bükülmüş halde tasvir edilen dört dev yaban öküzüdür. Bunun dışında efsanevi bir yaratık olduğu düşünülen iki boynuzlu, tuhaf bir hayvan figürü dikkat çekmektedir. Mağara içerisinde bulunan resimlerle ilgili kesin açıklamalarda bulunmak mümkün olmamakla beraber bu konuda ilk teoriyi üreten, Henri Breuil adında bir rahiptir. Resimlerin fotoğraflanmasının mümkün olmadığı zamanlarda, mağara içindeki resimleri zor koşullar altında kopyalayan Breuil, tasvirlerin av büyüsünde etkili olduğunu öne sürmüştür. Onun teorisine göre mağarayı kullanan insanlar, başarılı bir avı garantilemek için tasarlanmış ritüeller sırasında avlarını alt etmenin yolunun, onun görüntülerini oluşturmaktan geçtiğine inandıklarını öne sürmüştür. Fakat o dönemlerde orada yaşayan insanlara dair bilgimizin sınırlı olması bu teorinin doğruluğunun ispatlanmasını mümkün kılmamaktadır.

1948 yılında ziyarete açılan mağara, içerisine çok sayıda ziyaretçinin girmesi ve yapılan yapay aydınlatmalar nedeniyle duvarlarında yosun oluşmasına ve resimlerinin zarar görmesine neden olmuştur. Bu süreçte pek çok arkeolojik bilgi ve malzemenin yok olduğu bilinmektedir. Bu nedenle mağara 1963 yılında ziyaretçilere kapatılmış olsa da içerisinde mantar oluşumunun devam etmektedir. Bu durum kontrol altına alınmaz ise Lascaux eserlerinin büyük oranda yok olmayla karşı karşıya kalacağı endişesi ile mağara koşullarının günlük olarak kontrol edildiği bilinmektedir.

Ziyaretçilere kapalı olan Lascaux Mağarası https://archeologie.culture.gouv.fr/lascaux/en sitesi üzerinden ziyaret edilebilmekte ve binlerce yıl önce mağara duvarlarına çizilmiş resimler, sanal ortamda incelenebilmektedir.