Yahudilikte Melek İnancı

Dünyanın bilinen en eski tek Tanrılı dini olan Yahudilikte, meleklerin Tanrı’nın elçileri olduğuna inanılmaktadır. İbranice “malach” olarak bilinen ve haberci anlamına gelen meleklerin insanlığa haber ulaştırmak, Tanrı tarafından verilen görevleri yerine getirmekle sorumlu olduklarına inanılmakta ve onların ateşten yaratılan saf varlıklar oldukları belirtilmektedir. Yaratılışın ikinci ve beşinci gününde yaratıldıkları kabul edilen meleklerin birbirlerinden tamamen farklı oldukları ve uçabildiklerine inanılmaktadır.

Meleklerin olağanüstü güzellikte saf ve parlak oldukları kabul edilmekte ancak onların görünemez olduğuna inanılmaktadır. Görünmez olmalarına ve insanüstü özelliklere sahip olmalarına rağmen insan formuna girebildikleri kabul edilmektedir. Bilge ve dünya bilgisine hakim olduklarına inanılan meleklerin kutsal oldukları kabul edilmekte ancak yanılmaz olmadıkları düşünülmektedir. Yanılmaz olmamalarının nedeni de meleklerin birbirleriyle olan çekişmeleri olarak kabul edilmektedir.

Yahudi kutsal kitabından hareketle meleklerin ilk olarak haber taşıyıcı olarak görev yaptıkları düşünülmektedir. Bu çerçevede Sarah’nın cariyesi olan Hacer’e bir meleğin göründüğü ve onun bir oğul doğuracağını haber verdiğine inanılmaktadır. Yine benzer bir karşılaşma anı Sarah’nın bir çocuğu olacağının bilgisinin verildiği anlatımda görülmektedir. İbrahim’in oğlu İshak’ı kurban ederken ona engel olan sesin de Tanrı’nın meleğinin sesi olduğu kabul edilmektedir. Yine kutsal kitapta anlatılan ve son derece önemli kabul edilen Yahudilerin atası olan Yakup’un bütün gece güreştiği varlığın bir melek olduğuna inanılmaktadır.

Tüm bu örneklere rağmen Yahudilikte melek inancının tam olarak ne zaman ortaya çıktığı ile ilgili kesin bir zamana işaret edilememektedir. Kutsal kitaplar incelendiğinde özellikle Babil sürgünü sonrasına ait olan kitaplarda meleklerden açıkça söz edildiği görülmektedir. Meleklerin isimleri ve varlıklarından açıkça söz edilmeye başlandığı bu dönem nedeniyle melek inancının Babil sürgünü döneminde İranlıların ve Keldanilerin etkisiyle ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir. Özellikle Zerdüştlükte var olan düalist tanrı anlayışının Yahudilikte iyi melek-kötü melek olarak ortaya çıkmış olabileceğine inanılmaktadır.

Yahudilikte büyük melek olarak kabul edilen melekler; Uriel, Rafael, Gabriel, Raguel, Mihael, Sariel ve Jeremiel’dir. Bu melekler dışında Yahudi âlim Musa bin Meymun’un, “Mişne Tora” isimli eserinde melekleri hiyerarşik olarak şu şekilde sıraladığı bilinmektedir. Tanrı’nın tahtını ayakta tutan ve baş melek Metatron’a öncülük eden “Chayot Ha Kodesh”; uyumayan ve sürekli Tanrı’nın tahtını korumakla görevli olan “Afyonim”; cesaret ve anlayışları ile tanınan “Erelim”; sevgi ve nezaket örneği olan “Haşmallim”; adalet işleriyle görevli olan “Seraphim”; güzellik ve merhamet melekleri olan “Malahim”; iyinin kötüye karşı olan zaferine bağlı olan “Elohim”; Tanrı’yı yüceltmekle görevli “Ben Elohim”; insanların Tanrı’ya yakın olmaları için yardım eden “Keruv” ve son olarak Tanrı’nın krallığını dünyada inşa etmekle görevli olan “Odur” melekleridir.

Yahudilikte melek inancının Yahudi erken dönemlerinden itibaren var olduğu kabul edilmekte ve bu inancın diğer dinlerle de sürdürüldüğüne inanılmaktadır. Ancak daha öncede ifade ettiğimiz gibi Yahudilikte melek inancının tam olarak ne zaman ortaya çıktığına dair kesin bir yargıda bulunmak mümkün görünmemektedir. Bu nedenle Yahudilere ait olan Talmud ve Midraş metinlerinde meleklerin yaratılışı ve tasniflerine dair farklı anlatımlar bulunmaktadır.