Yahudi Tarihinde Karailer

Karailik, miladi VIII. yüzyılda Irak’ta ortaya çıkan bir Yahudi mezhebidir. Kutsal metni çok okumalarından dolayı almış oldukları Karaim ismi İbranicede “okumak” anlamına gelen “kara’” fiilinden türetilmiştir. Karai mezhebinin kurucusu Anan b. David olarak bilinmektedir.

Tanah’ın otoritesini önceleyen Karailik mezhebi başlangıçta Anan b. David’e nispetle “Ananiyye” olarak adlandırılmış, IX. yüzyılın ortalarından itibaren Karailer olarak isimlendirilmeye başlanmışlardır. Rabbani kaynaklarda yer alan anlatılara göre; Irak’taki Yahudi topluluğunun başı olan İshak Harkavi öldükten sonra Anan b. David’in kardeşi cemaate başkan olarak seçilmiştir. Hem yaşça büyük olması hem de daha bilgili olmasına rağmen kendisinin değil de kardeşinin seçilmesine Anan b. David itiraz etmiş ve bu itiraz nedeniyle Abbasi halifesi tarafından hapse atılmıştır. Bir süre sonra hapisten kurtulan Anan b. David, Talmudcu geleneğe karşı çıkarak kendi dini anlayışını ortaya koymuş ve taraftar toplamaya başlamıştır. Rabbanilerin, mezhebin kıskançlık ve kişisel çekişmeler nedeniyle ortaya çıkmış olduğu iddiasına karşılık taraftarları bu hareketin Talmudculuğa karşı doğal yolla gelişen bir reaksiyon olduğunu ileri sürmüştür. Anan b. David ile ilgili başka bir iddia da onun hapiste iken Ebu Hanife ile karşılaştığı ve onun düşüncelerinden etkilendiği yönündedir.

Karailer, Tanrı tarafından Musa'ya iletilen tüm ilahi emirlerin, ek bir Sözlü Kanun veya açıklama olmaksızın yazılı Tevrat'a kaydedildiğini kabul etmekte; Rabbani Yahudilikte kabul edilen ve sözlü gelenek olan Talmud ve Mişna’yı otorite olarak kabul etmemektedir. “Size verdiğim buyruklara hiçbir şey eklemeyin, hiçbir şey çıkarmayın. Ama size bildirdiğim Tanrınız RAB'bin buyruklarına uyun.” (Tesniye 4:2). Bu pasaj nedeniyle Anan b. David, Tanah’ın yeterli olduğunu ve Rabbani geleneğe ihtiyaç olmadığını ileri sürmüştür. Her ne kadar Anan b. David’in mezhebin esaslarını kaleme aldığı Sefe ha-Mitvot isimli bir eseri olsa da onun her zaman “Doğrudan Tanah’a başvurun, benim fikirlerime körü körüne bağlanmayın.” dediği aktarılmaktadır.

Rabbani Yahudiliğe karşı olması nedeniyle heretik olarak kabul edilen Karailik’in son şeklini almış olan inanç esasları şunlardır;

1. Bütün varlıkları yaratan Tanrı’dır.

2. O, alem yaratılmadan önce vardır ve yardımcısı yoktur.

3. Bu alem sonradan yaratılmıştır.

4. Peygamberlik mevhibeleri Musa'nınkinden düşük olsa da Tanrı Tanah’ta adı geçen peygamberlere de vahiy göndermiştir.

5. Musa’nın koyduğu kanunlar haktır.

6. Tevrat’ın dilini bilmek dini görevdir.

7. Kudüs’teki mabed, “Dünya İdarecisi” makamıdır.

8. Mesih’in gelmesini ve yeniden dirilmeyi beklemek haktır.

9. Hesap günü vardır.

10. Hesap gününden sonra mükafat ve ceza vardır.

Karailer’in inanç esasları incelendiğinde özü itibariyle Rabbaniler’in inanç esaslarından farklı olmadığı görünmektedir.

Zühdün önemli olarak kabul edildiği Karailikte, mezhep mensuplarının Şabat günü yasaklarını Cuma gününden başlatıp “sebt”in ertesi gününe kadar devam ettirdikleri bilinmektedir. Öyle ki Cuma günü ısınmaları bile yasaklanmıştır. Siyon’a önem veren Karailer, İsrail’in kurtulmasını ve Mabedin yeniden inşa edilmesini arzulamaktadır. Tevrat’ta yer almayan bayram ve kutlamalar yapılmamaktadır. Karai takvimine göre belirledikleri yeni yıl başlangıcı ise nisan ayının ilk günüdür.

VIII. yüzyılda İran’da ortaya çıkan Karailer önce Mısır ve Suriye’ye, ardından İspanya, Konstantinopolis yoluyla Avrupa’ya yayılmıştır. Rabbani Yahudiliğe yapılan baskılar ve sayılarının az olması nedeniyle fazla bir yayılma alanı bulamayan Karailer, günümüzde Mısır ve İsrail’de yaşamaktadır.