Yahudi Filozof: Musa bin Meymun

Musa bin Meymun, 1135’de Cordoba’da doğmuştur. Batı literatüründe “Maimonide” olarak geçmektedir. Yahudi literatüründe ise Rabbi Moşeh ben Meymon olarak bilinmektedir. Endülüslü bir Yahudi’dir. Ortaçağın en büyük Yahudi filozofu olarak ifade edilmektedir.

Babası Meymun, Kurtuba’da Yahudi şeriat mahkemesinde hakimlik yapmış, felsefe ile ilgilenmiştir. İbn Meymun, Yahudi ilahiyatı tahsilatına paralel olarak Müslüman bilim adamlarının eserlerini okuyarak İslam kültürünün içerisinde yetişmiştir. Pek çok İslam aliminin eserleri ve fikirlerinin etkisiyle yetişen Musa bin Meymun, elde ettiği bu zenginliği Yahudi cemaatinin kullanımına sunmuştur.

1160’da Muvahhidler Devletinin baskıları sebebiyle Endülüs’ten ayrılarak Mağrib’e yerleşmiştir. 1165 yılında ailesi ile birlikte Kudüs’e kadar gitmiş olmakla birlikte Haçlı baskısı sebebiyle Mısır’a yerleşmiştir.

 Kardeşinin deniz yolculuğu sırasında mülkleri ile birlikte kaza geçirmesi maddi durumunu etkilemiş ve doktorluk yapmaya başlamıştır. Eyyubi döneminde Selahaddin Eyyubi ve oğlu Melik’ül-Efdal’in özel doktorluğunu yapmıştır. Çevresine toplanan öğrencilere de ilahiyat, astronomi, felsefe ve matematik dersleri vermiştir. Öğrencileri onun fikirlerini ve eserlerini Avrupa’da yaşayan Yahudi topluluklarına ulaştırmıştır.

 1172 yılında Yahudi cemaatinin dini lideri olarak seçilmiştir. Yahudi cemaati için hakimlik yapmıştır. Doğuda yaşayan Yahudi halkın Endülüs’te yaşayanlardan daha bilgisiz olduğuna kanaat getirerek toplumun gelişmesine katkı sağlamıştır. Toplum içerisine girmiş dini hurafelerle mücadele etmiş, iman ve ibadet esaslarını yeniden düzenlemiştir.

Endülüs’te Yunan filozofların ve İslam alimlerinin eserleri ile fikirsel zenginliğe erişen Musa bin Meymun, görüşlerini de bu ölçüde şekillendirmiştir. Yahudi teolojisini şekillendirme yolunu tutarak sadece din temelli değil felsefenin de katkısıyla birçok problemin çözülebileceğini öne sürmüştür. Akılcı bir din yaklaşımın savunuculuğunu yaparak günümüz Yahudi teolojisinin şekillenmesini sağlamıştır. Akıl ve nakilin çelişmeyeceğini ve birbirlerine bağlı olduklarını savunmuştur.

Aklın ve dini metinlerin ortaya koyduğu birbirinden farklı “Tanrı” tasavvurlarını çözmeyi amaç edinen Meymun, dini metinlerde geçen insani tabirlerle doğru bir Tanrı tasavvurunun yapılamayacağını ortaya koymuştur. Kutsal kitapta geçen pek çok cismani kelimeleri tevil yoluna gitmiştir.

Delaletu'l-Hairin, Kitab Tedbir el-Sıhhat, Mişna Tora, Maḳāle fî ṣınâʿati’l-manṭıḳ, el-Muḫtaṣarât ve Şerḥu esmâʾi’l-ʿuḳḳār gibi çeşitli alanlarda pek çok eser Musa bin Meymun tarafından yazılmıştır. Felsefe, tıp ve hukuk alanlarında başlıca eserlerini yayımlamıştır.

Musa bin Meymun 1204 yılında hayatını kaybetmiştir. Vasiyetine istinaden Teberiye’ye defnedilmiştir.