Vietnam Savaşı: Savaşın Kanlı Yüzü

İkinci Çinhindi savaşı olarak da bilinen Vietnam savaşı, SSCB tarafından desteklenen komünist Kuzey Vietnam ile Güney Vietnam ve onun en büyük destekçisi ABD arasında Kuzey Vietnam, Güney Vietnam, Kamboçya ve Laos bölgelerinde gerçekleşen, toplam 19 yıl süren, ABD ve Güney Vietnam güçlerinin yenilgisiyle sonuçlanan savaştır. Savaş ABD ve SSCB arasındaki soğuk savaşın sıcak çatışmaya döndüğü olaylardan biridir. Bu savaşın sonucunda milyonlarca insan hayatını kaybetmiş, savaşa katılan yüzbinlerce asker psikolojik problemler yaşamış ve bazıları intihar etmiştir.

Vietnam, Güneydoğu Asya’da Çinhindi yarımadasının doğusunda yer alan bir devlettir. 19. yüzyıldan itibaren Fransa sömürgesi olan Vietnam, İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya tarafından işgal edildi. Japonya, savaşı kaybetmesiyle birlikte İmparator Bao Dai'yi Vietnam’ın başına geçirerek bölgeden birliklerini çekti. 1954’ün Temmuz ayında toplanan Cenevre Konferansında alınan karara göre ülke, Kuzey ve Güney Vietnam olmak üzere ikiye ayrıldı. Ho Chi Minh önderliğindeki komünist Kuzey Vietnam SSCB’nin etkisindeyken, İmparator Bao Dai liderliğindeki Güney Vietnam ise batı bloğuna yakın olan taraftı. İki tarafın da amacı kendi istekleriyle oluşacak bağımsız bir Vietnam’dı.

Soğuk savaşın yoğunlaştığı sırada ABD bir domino etkisinden korkuyordu çünkü Asya’da birçok komünist rejim vardı. Güney Vietnam’ı da kaybederse Hindistan’a kadar ulaşabilecek oldukça büyük bir komünist bölge ortaya çıkabilirdi. Bu yüzden Amerika, Sovyetlerin müttefiklerine karşı politikasını sertleştirmeye başladı ve 1955 yılında Güney Vietnam’a sonsuz destek sözü verdi. İlk yaptıkları eylem askeri danışmanlar gönderip yerli halkı kuzeylilere karşı silahlandırmak oldu. Ancak ABD’nin iç işlerine müdahalesinden hoşnut olmayan yerli halkın bir kısmı bu duruma karşı çıktılar ve ABD’ye karşı direnişe geçtiler. Bu direnişe Vietkong adını verdiler. O sırada Güney Vietnam’da devlet başkanı olan Ngo Dinh Diem (1955–1963) ülkede diktatöryal bir yönetim sürdürmekteydi. Kendisi Katolik olduğu için Katoliklere büyük ayrıcalık ve haklar vermişti. Bu durum ülkenin çoğunluğunu oluşturan Budistler arasında nefret yarattı. Diem komünistlere yardım ettikleri gerekçesiyle ülkedeki Budistleri öldürmeye başlayınca, ülkedeki Vietkong gizliden gizliye örgütlenip gittikçe büyüdü. Bu büyümeden hoşnut olmayan ABD, sorumlu olarak Başkan Diem’i gösterdi ve bir süre sonra Vietnam’da ABD destekli bir darbe gerçekleşti. Diem ise suçlu bulunup kurşuna dizildi.

1964 yılının ortalarında şaibeli bir şekilde Kuzey Vietnam kıyılarındaki ABD savaş gemilerinin vurulması üzerine, ABD misilleme olarak Kuzey Vietnam’ı bombalama kararı aldı. Bu karardan sonra Mart 1965’ten itibaren ABD başkanı Johnson bölgeye aralıklarla yüzbinlerce asker göndermeye başladı. 1965 ve 1969 arasında ABD, Kuzey Vietnam ve Güney’deki Vietkong hedeflerinin yanında Laos ve Kamboçya’ya yoğun hava saldırıları düzenledi. Dolayısıyla ABD’nin domino etkisinden korkması kendisini acımasız, pahalı ve kanlı bir savaşın içine soktu.

Mart 1965’te deniz piyadelerinin Vietnam’a ayak basmasıyla birlikte ABD askerleri büyük bir şaşkınlık yaşadılar. Çünkü fare gibi tünellerde yaşayan, bölgeyi kendilerinden çok iyi bilen ve acımasız bir düşman grubu vardı. Düşmanın kim olduğu ve nereden çıkacağı belli değildi. Savaşı kısa sürede bitirmeyi düşünen ABD kuvvetleri Vietkong karşısında ağır kayıplar verdiler. Bunun yanında Amerikan askerlerinin psikolojisi oldukça bozulmuştu. Aradan yıllar geçmesine rağmen Vietnam’da görev alan Amerikan askerleri “Vietnam Sendromu” adını alacak travmalarla başa çıkmak zorunda kalacaklardı. Başa çıkamayanların çoğu intihar etti.

Savaş boyunca hem Vietkong askerleri hem Amerikalılar birbirlerine akla gelmeyecek işkenceler yapmaktaydı. Örneğin Amerikalılar kimyasal silahlar kullanıyor ve halkı katlediyordu. Bunlardan en önemlisi 1968 tarihli My Lai katliamıdır. 1968 Mart’ında My Lai köyüne giren Amerikan askerleri köyde kadın, çocuk, yaşlı demeden 500’e yakın silahsız insanı öldürmüş ve onlarca kadına tecavüz etmiştir. Bu olay Amerikan kamuoyunda savaşın sorgulanmasına yol açtı ve protesto gösterileri düzenlendi. Hem savaş karşıtı baskılar hem de Vietnam’a gönderilen kuvvetlerin birçoğunun kaybedilmesi sonucunda ABD bölgeden çekilme kararı aldı ve 1973 yılında ABD ve Kuzey Vietnam arasında Paris Barış Antlaşması imzalandı. Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki savaş ise Kuzey Vietnam güçlerinin başkent Saygon’u ele geçirmesiyle 1975 yılında sona erdi. İki taraf tekrar birleşti ve Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.

Vietnam savaşı ABD tarihindeki en büyük travmalardan biri olmuştur. Savaşın sonunda her iki taraftan da 5 milyona yakın sivil ve asker hayatını kaybetmiştir. Savaş bölgesinden ulaşan haberler ve geri dönenlerin anlattıkları Amerikan toplumunda büyük bir tepkiye yol açmıştır. Bunun sonucunda ABD’de de savaş karşıtı bir nesil ortaya çıkmıştır. ABD tarafından kullanılan kimyasal silahların yol açtığı tahribatlar üzerine davalar açılmış ve milyonlarca dolar tazminat ödenmesine karar verilmiştir.