Ultra-Ortodoks Yahudiler

18. yüzyılda Baal Şem Tov olarak bilinen Israel ben Eliazer tarafından Yahudiler arasında Hasidilik anlayışı ortaya çıkmıştır. Baal Şem Tov’un ortaya koyduğu bu anlayışa göre Tanrıya büyük bir bağlılıkla dua edilmesi, mistisizme ve ibadetlere sıkı sıkıya uyulması gerekmektedir. Israel ben Eliazer’in ortaya koyduğu Hasidizm hareketine karşı çıkan ve onu yozlaşmış olarak gören hahamlara ise muhalifler ya da İbranice “Mitnagedim” denilmektedir.

Harediler olarak da bilinen Ultra-Ortodoks Yahudilik, Hasidi gruplar içerisinde yer almaktadır. “Lubavitch, Satmar, Belz ve Ger”, Hasidi gruplardan bazılarını oluşturmaktadır. Tüm Hasidiler Haredim olarak adlandırılmakta ancak tüm Harediler Hasidim olarak kabul edilmemektedir. Örneğin Lubavitch Yahudileri, telefon ve bilgisayar kullanmakta, modern kıyafetler giyinmektedir. Buna rağmen erkekler sakal bırakmayı ve kadınlarda başlarını kapatmayı sürdürmektedir. Ayrıca emirlere de katı bir şekilde uymaktadırlar.

Ultra-Ortodoks Yahudilik için kullanılan ve İşaya 66:2’de geçen İbranice “haredim”, kelimesi “korkan, titreyen” anlamına gelmektedir. Erken dönemlerde kullanıldığı bilinen bu kelime günümüzde özel bir Yahudi grubu olan Ultra-Ortodoksları tanımlamak için kullanılmaktadır.

Haredi Yahudiler içe kapanık bir hayat sürdürmekte ve kendi topluluklarının yaşadığı yerlerde yaşamaktadır. Değer ve uygulamalarının dışarıdan etkilenmemesi ve kirlenmemesi için dış dünya ile olan temaslarını Haredi olmayanlardan uzakta devam ettirmektedirler. İş ve okul hayatı başta olmak üzere yasal gereklilikler dahi topluluğun kendi sınırları içerisinde gerçekleştirilmektedir. Her cemaatin kendisine ait okul, sinagog ve cemaatlerine özel kuruluşları bulunmaktadır. Onları bir arada tutan şeyin hayatın her alanında belirleyici olan hem yazılı hem de sözlü Tevrat’a duydukları mutlak saygı olduğunu kabul etmektedirler.

Harediler’in özel olarak kendi çocuklarının eğitim almalarını sağladıkları okullar “Yeşiva” olarak isimlendirilmektedir. Bu okullar özellikle erkek çocukların sosyalleşmesi ve Tora değerlerinin aktarılması için gerekli kabul edilmektedir. Bu okullarda yetişen Haredi çocuklar büyüyüp Haredi eşlerle evlenmekte ve çocuklarına Haredi değer, inanç ve uygulamalarını aktarmaktadır. Seküler eğitim hoş karşılanmadığı için çok az sayıda Haredi profesyonel diplomaya sahiptir. Kızların erkeklere oranla daha az dini eğitim almaları gerektiğine inanılması nedeniyle kızlar daha seküler bir eğitim almaktadır. Dil ve diğer genel becerilerde ise kızlar ileri düzeyde eğitim almaktadır.

Harediler dış görünüşleri nedeniyle diğer Yahudilerden kolayca ayrılmaktadır. Kendilerine has kıyafetleri olan Haredi erkekler, siyah takım ve geniş kenarlı şapkalarıyla bilinmektedir. Ayrıca erkeklerin saçlarının yanlarındaki zülüfleri uzatmaları da Harediler’in tanınmasını kolaylaştırmaktadır. Kadınlar ise uzun etek, kalın çoraplar ve saçlarını kendilerine has şekilde kapatmaları ile tanınmaktadır. Ayrıca Haredi aileler çok çocuğa sahip olmaları ile de dikkat çekmektedir.

Ortodoksların aksine Ultra-Ortodoks Yahudiler Siyonizmi reddetmekte ve onu küfür olarak görmektedir. Harediler, Mesih öncesi kurulan, seküler ve modern Yahudi devletine karşı çıkmaktadır. İsrail’de yaşayan Harediler’in çoğu İsrail devletini yasal olarak kabul etmemekte ve bu nedenle Haredi erkekler askere gitmeyi reddetmektedir.