Tarihteki İlk Dünya Haritaları ve Çizen Dehalar

İslam ilim geleneğinde geçmişten beri yaşanan ilerlemeler o dönemlerden günümüze dek İslam Medeniyeti adına önemli gelişmelere ve keşiflere yol açmıştır. Müslüman ilim adamları coğrafya, matematik, astronomi ve diğer ilimlerle yakından ilgilendikleri için haritacılıkta bir hayli maharet kazanmışlardır. Seyahatler yaparak gezip gördükleri yerleri veya tanımadıkları kıtaları çizerek dünyayı resmetmişlerdir.

Bu gelişmelerin yaşanmasına katkı sunan isimlerden birisi de 10. yüzyılda yaşamış olan İbn Havkal’dır. Bağdat’ta yetişen İbn Havkal 943 yılında Arap Yarımadası ile başladığı seyahatlerini Kuzey Afrika, Mısır, İspanya, Doğu Anadolu, Azerbaycan, Batı Türkistan ve Sicilya gibi pek çok bölgeyi gezerek tamamlamıştır. İbn Havkal bu seyahatler neticesinde elde ettiği bilgileri Ṣûretü’l-arż isimli eserinde haritalı bir şekilde derlemiştir. İslam'dan önce Akdeniz havzası ile ilgili harita çalışmaları Batlamyus’a aitti. Bu havza ile ilgili alana öncülük eden isimlerden biri de ilk dünya haritasını çizen kişilerden biri olan İbn Havkal'dır. 

İbn Havkal’ın muasırlarından biri ve matematik, astronomi, kimya gibi önemli alanlara vakıf olan Biruni (973-1051) coğrafya alanına önemli katkılar sunmuştur. Boylamların belirlenmesi ile alakalı yeni yöntemler geliştirmiş ve şehirlerin yerlerinin belirlenmesi konusunda çalışmalar yapmıştır.

12. yüzyıl coğrafyacılarından biri olan İdrisi ise Endülüs'te Norman Kralı'nın isteğiyle dünya haritalarının en gelişmiş modelini ortaya koymuştur. Batlamyus’un yaptığı çalışmalardan faydalanmış ve onun haritaları üzerinde çalışmalar yaparak önemli değişikliklere imza atmıştır.

15-16. yüzyıllar arasında yaşamış olan Piri Reis ise Osmanlı döneminin meşhur haritacı ve denizcisidir. 1513 tarihinde Kahire’de yaptığı ilk dünya haritasını dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim’e sunmuştur. 1528 yılında çizdiği ikinci haritayı ise Kanuni’ye sunmuştur. Piri Reis çizdiği bu iki dünya haritası ve Kitab-ı Bahriyye isimli eseriyle büyük ün kazanmıştır.