Tarihi Bir Film Karesini Hatırlatan Hıristiyan Topluluk: Amişler

Amişler, reformist bir Hıristiyan kilisesidir. 17. yüzyılda gelenekleri daha fazla korumayı ve dünyadan sarfı nazar etmeyi savunan Jacob Ammann (1644-1730) tarafından kurulmuştur. Anabaptist hareketten ayrılarak yeni bir grup olarak Avrupa’da ortaya çıkan hareket, o dönemde reformistlere uygulanan acımasız politikalar nedeniyle doğdukları topraklarda varlıklarını sürdürememiş ve diğer reformist gruplarla birlikte Amerika’ya göç etmişlerdir. Bu gruplar içerisinde en tutucu olan grup Amişlerdir.

Amişler; alçakgönüllü olmak, aile kurumu, cemaatin dirliği ve dünyevilikten uzaklaşmak hususlarına önem vermektedir. Amiş inancı ve geleneği yazılı olmayan Ordnung kurallarından oluşmakta ve nesilden nesile aktarılmaktadır. Amiş toplumu İsa’nın çektiği acıların ve ölümünün, çocukların kefaretini ödemek için yeterli olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle bebek vaftizi yerine “yetişkin vaftizi” ya da “mümin vaftizi” olarak adlandırdıkları yani kişinin neyi seçtiğini kavrayabileceği yaşta yapılan vaftizi kabul etmektedir.

Yaşamlarını şehir hayatından uzak olarak sürdüren Amişler, çiftçilik alanında uzmandır. Yiyeceklerinin çoğunu kendileri yetiştirmektedir. Modern tarım aletlerini kullanmayı reddetmekte ve insan gücünün ön planda olduğu şekilde çalışmaktadırlar. Amişler çiftçiliğin yanında hayvancılık da yapmaktadır.

Amişler kendi yapımları olan sade kıyafetleri ile dikkat çekmektedir. Erkekler koyu renkli takım elbise, düz kesim palto ve düz renkli gömlek giymektedir. Erkeklere evlendikten sonra sakal uzatmalarına izin verilir ancak bıyık bırakmaları yasaklanmıştır. Amiş kadınlar ise omuzları pelerinli uzun elbise, önlük, pelerin, bone ve siyah ayakkabılar giyer. Takı takmak ise yasaktır. 17. yüzyılda bir Avrupa köyündeymiş gibi hissettiren Amiş kıyafetleri; değişime karşı isteksizliği, geleneklere saygıyı ve dünyanın yollarına uymaya karşı olmayı yansıtır.

Kıyafetlerinde olduğu gibi günlük yaşamlarında da değişime kapalı olan Amişler teknolojiden mümkün olduğunca uzak dururlar. Motorlu taşıt ve telefon kullanmazlar. Ulaşım için bisiklet ve at arabasını tercih ederler. Elektrik kullanımına karşıdırlar. Elektrik vasıtasıyla seküler kültürün kendisini kitlelere empoze ettiğini, bu yolla aile ve toplum yapısının bozulacağını kabul ederler. Çiftçilikte dahi elektrik yerine alternatif güç kaynağı ile kullanılabilen aletler tercih edilmektedir. İç mekan aydınlatmalarında ise gazla çalışan fener ve lambalar tercih edilmektedir.

Çok sayıda çocuğa sahip ailelerden oluşan Amiş toplumunda çocuk yetiştirmek en önemli faaliyettir. Çocuklar genellikle topluluk tarafından yönetilen okullara gitmekte ve 8. sınıfa kadar eğitim almaktadır. Eğitim dili İngilizce olan bu okullarda, okuma, yazma, matematik gibi temel dersler üzerinde yoğunlaşan bir program uygulanmaktadır. Bunların yanında Amiş tarihi, çiftçilik ve ev yapımı becerileri de öğretilmektedir. 

Pasifist olan Amişler, siyasete karışmaz ve orduda görev almazlar. Sosyal güvenlik sistemini ve sigorta kurumunu da reddeden Amişler, bir sorun olduğu zaman birbirlerine destek olurlar.

Günümüzde Amerika’nın Ohio, Pennsylvania ve Indiana eyaletlerinde yaşarlar. Amişlerle ilgili olarak yapılan filmler onların yaşamlarına olan merakı artırmış ve yaşam mekanları turistler tarafından uğrak yeri haline gelmiştir.