Son Akşam Yemeği Tablosunun Kökeni ve Evharistiya

Leonardo da Vinci denilince akla gelen eserlerinden biri de hiç şüphesiz Milano’da Santa Maria delle Grazie kilisesi duvarındaki “Son Akşam Yemeği” isimli eseridir. 15. yüzyılda duvar freski olarak boyanan bu eser İncil metinlerinde yer alan İsa’nın Romalı askerler tarafından tutuklanmasından önce yaşanan olayı tasvir etmektedir.

Kutsal metinlerdeki anlatıma göre İsa, Romalı askerler tarafından tutuklanmadan önce havarileriyle birlikte Yahudiler’in Mısır’dan çıkış ve ilklerinin kurtulması anısına kutladıkları bayram olan "Fısıh" yemeği yemiştir. Fısıh yemeğini hazırlamaları için İsa, havarilerini şehre göndermiştir. Akşam vakti toplanılmış olan bu yemek sırasında İsa, havarilerinden birisinin kendisini ele vereceğini söylemiştir. Tüm havariler şaşkınlık içerisinde kendilerinin o kişi olmadığını söylemişlerdir. Bu kişiler arasında İsa’yı ele veren Yahuda İşkaryot’ta vardır. İsa, kendisini ele verenin kaderinin kötü olacağını ve bu kişinin de Yahuda olduğunu söylemiştir.

İsa sonra yemek için Tanrı’ya şükretmiş ve ekmeği alıp ikiye bölmüş ve “alın, yiyin, bu benim bedenimdir” diyerek havarilerine vermiştir. Ardından kaseyi almış, şükrettikten sonra bunun günahların bağışlanması için dökülecek olan kanın simgesi olduğunu belirtmiş sonra da havarilerine uzatarak, “bu benim kanımdır” demiştir. Yemeğin ardından havarileriyle birlikte Getsamani denen yere gitmişlerdir. Bir süre sonra kalabalık bir grup kılıç ve sopalarla gelmiş ve İsa’yı tutuklamışlardır. (Matta 26; Markos 14; Luka 22)

İsa’nın çarmıha gerilmeden önce yaşamış olduğu bu ihanet ve yemekte yaşananlar bu gün Hıristiyanların uyguladığı en temel ritüel haline gelmiştir. Son derece önemli kabul edilen bu Evharistiya ayininin Leonardo tarafından sanata dönüşmesi de “Son Akşam Yemeği” ile olmuştur. Leonardo bu eserde İsa’nın, havarilerine aralarından birinin kendisini ele vereceğini söylediği anı resmetmiştir. Havarilerin endişeli yüz ifadeleri ve aralarında konuşuyor şekilde tasvir edilmeleri ihanet eden kişinin kendileri olmadığını tartıştıkları an olduğunu bizlere göstermektedir.

Günümüzde Hıristiyanların tamamı Leonardo’nun kutsal metin anlatımlarından hareketle oluşturduğu eserinde tasvir edilen Evharistiya ayinini düzenli olarak yerine getirmektedir. İsa’nın son akşam yemeği anısına düzenlenen bu ayin ile İsa’nın bedenine iştirak edildiğine ve onunla bütünleşildiğine inanılmaktadır. Başlangıçta Yahudilikten etkilenilen ve mistik bir kardeşlik birliği olarak düzenlenen bu yemekler, Hıristiyanlığın ayrı bir din haline gelmesiyle basit bir anma yemeği olmaktan çıkmıştır. 4. ve 6. yüzyıllar arasında son derece detaylı ve gelişmiş bir ayine dönüşmüştür. Zaman içerisinde de ibadetlerin en temel olanı olarak kabul edilmiştir.