Şekerin Acı Tarihi

Günümüzde neredeyse her alanda kullandığımız bir ürün olan şeker, Hindistan'dan başlayarak Orta Asya'ya, oradan da Avrupa'ya yayılmasıyla birlikte devletler için önemli bir yere sahip oldu. 15. yüzyıldan itibaren batıda şekere olan talebin artması ve şeker üretecek yeterli insan kaynağının bulunmaması nedeniyle birçok insanı köleleştiren bir sistemin ham maddesi haline geldi.

Kaynaklarda şekerin anavatanın Hindistan olduğu belirtilmektedir. Burada yaşayan insanlarında uzun süredir  şeker kamışı tükettiği bilinir.

İlk defa Hindistan’ın İndus Vadisi’nde şeker üreticileri, şeker kamışı şurubundan kristal şeker ürettiler ve bu yeni ürüne Sanskritçe “çakıl taşı” manasına gelen “sarkara” ismini verdiler. Neredeyse bütün dillerde kullanılan şekerin kökeni, bu sarkara kelimesinden gelir. M.Ö. 6. yüzyılda Hindistan’a sefere çıkan Pers İmparatoru I. Darius, İndus Nehri boyunca (Bugünkü Pakistan) şekerin yetiştirildiğine ve yöre halkının bunları gıdalarını tatlandırmak için kullandıklarına şahit olmuştur.

Darius, burada bulduğu şeker kamışını beraberinde İran’a götürmüştür. M.S. 7. yüzyılda İran'ı fetheden Müslümanlar şeker kamışı ile tanışmışlar ve daha sonra fethettikleri Kuzey Afrika ve İspanya gibi ülkelere şeker kamışını taşımışlardır. 15. yüzyıldan sonra Portekizlilerin ve İspanyolların yeni kıtaları keşfetmesiyle şeker Avrupa’ya ulaşmıştır. 1493 yılında Amerika’nın keşfedilmesiyle birlikte oraya göç eden İngiliz, Fransız ve Hollandalı çiftçiler de şeker kamışı yetiştirecek alan ararken büyük coğrafi keşifler yapmışlardır. Yeni keşfedilen Brezilya, Meksika, Küba ve Batı Hint Adaları'nda şeker kamışı tarımı yapılmaya bu şekilde başlanmıştır. Buradaki iklim koşullarının şeker kamışı yetiştirmeye uygun olduğunu düşünen Kristof Kolomb, denemeler yapmak üzere Karayip Adaları’na şeker kamışı götürmüştür. Bu bölge üretim için verimli topraklara ve iklim koşullaruna sahip olduğu için şeker kamışı açısından tarihi bir dönüm noktası olmuştur. Atlantik Okyanusu, Karayip Denizi ve Güney Amerika'da kurulan sömürgelerde şeker üretimi hızla artmıştır. Şekere olan talebin artması ve şeker endüstrisinin hızla gelişmesi sonucu tarlalarda çalışan işçi sayısı yetersiz kalmış, dış ülkelerden şeker üretimi için köle getirilmeye başlanmıştır.

1443'te Afrikalı köleler yakalanıp gemilerle Güney Avrupa'ya getirilmiş, türlü işkenceler yapılarak şeker üretimi için çalıştırılmışlardır. 1505 yılında Afrika'dan ilk köle gemisi Amerika'ya gelmiş ve bu köle ticareti 300 yıl boyunca devam etmiştir. Bu süre zarfında birçok Afrikalı köle gemide gelirken işkence ve zor şartlardan dolayı hayatını kaybetmiştir. 15. yüzyılda bir kölenin bedeli yarım ton şekere eşitken sonraki dönemlerde şeker fiyatlarının düşmesi sonucunda bu bedel 1 ton şekere eşitlendi. Köleler için giderek artan zor yaşam koşulları birçok ülkede isyanların başlamasına sebep olmuştur.

Sonuç olarak şeker üretiminde büyük paralar kazanmak amacıyla başlayan kölelik sistemi resmi olarak 1833’te Avrupa’da, 1863'te ise Amerika'da kaldırılmıştır. Fakat günümüzde hâlâ insanlar endüstri sisteminde köle gibi çalıştırılmaktadır.