Philip Melanchthon ve Augsburg İtikatnamesi

Philip Melanchthon, 1497 yılında Almanya’nın Bretten isimli kasabasında dünyaya gelmiştir. Babası bir top dökümhane ustası, annesi ise zengin bir tüccarın kızıdır. Ünlü bir Hümanist ve İbrani dili uzmanı olan Johann Reuchlin’in yeğeni olan Melanchthon, Reuchlin’in düşüncelerinden etkilenmiştir. On bir yaşında babasını kaybettikten sonra Reuchlin’in memleketi olan Pforzheim’a taşınmış, ilkokul eğitimini orada bulunan bir Latin okulunda almıştır. Rönesans döneminde yetişmiş olan Melanchthon, Latin ve Yunan edebiyatı yanında Aristo felsefesi de öğrenmiştir.

Heidelberg Üniversitesi’nde göstermiş olduğu başarılar ile profesörlerin takdirini kazanan Melanchthon, yüksek lisans sınavına girdiği sırada on beş yaşında olması nedeniyle yeterliliği kabul edilmemiş, bu hayal kırıklığı ile Melanchthon 1512 yılında Tübingen Üniversitesi’ne geçiş yapmıştır. Philip Melanchthon çalışmalarına Tübingen’de tamamlamış ve 1514’te bu üniversitede ders vermeye başlamıştır. Yirmi yaşında iken Wittenberg Üniversitesi’nde Yunanca profesörü olmuştur.

Wittenberg Üniversitesi’nde Melanchthon, Luther ve Lutheran fikirlerle tanışmıştır. Luther’in öğretilerini öğrendiğinde bunları kolayca kabul etmiş ve onun yönlendirmesiyle Kutsal Kitap çalışmalarına yönelmiştir. Reform düşüncelerini sistematik olarak sunan Melanchthon’un reformun başarılı olmasında etkili olduğu kabul edilmektedir. Melanchthon’un harekete katıldığı dönemler reformun en karmaşık dönemleri olarak kabul edilmesine rağmen, Melanchthon’un sakin ve uzlaşmacı tavrı sayesinde karşılıklı ilişkilerin olumlu olması sağlanmıştır.

Philip Melanchthon’un, Prtotestanlar arasında kabul görmesi ve ilk büyük ilahiyatçı olarak kabul edilmesi yazmış olduğu eserlerin reforma sağladığı katkılar nedeniyledir. Lutherci hareketin ilkelerini kaleme aldığı Loci Communes Rerum Theologicarum (Tanrıbilim Sorunlarının Genel Toplamı) adlı kitabı başta olmak üzere Protestan doktrininin ilk itikatnamesi olarak kabul edilen Augsburg İtikatnamesi Melanchthon’un reform metinleri olarak bilinmektedir.

Melanchthon’un Protestanlar arasında bu derece tanınmasında etkili olan olay İmparatorla yapılan ve Protestan düşüncelerinin ortaya konulduğu toplantıdır. Kutsal Roma İmparatoru V. Charles dini ve siyasi birliği sağlamak ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından bir işgal gerçekleşmesi durumunda birlik olmak istemektedir. Ancak Hıristiyanlar arasında Luther’in düşünceleri nedeniyle ayrılıklar artmakta ve İmparator Osmanlı’nın saldırısına karşı birlik olamamaktan korkmaktadır. Hıristiyanlar arasında beraberliği sağlamak, destek toplamak ve dini inançların açıklanması amacıyla bu toplantıda bir araya gelinmiştir. 1530 yılında yapılan toplantı da Melanchthon, İmparator V. Charles’a, Protestan iman ilkeleri ve dini pratiklerini içeren Augsburg İtikatnamesi’ni sunmuştur. Yirmi sekiz maddeden oluşan bu belgede Melanchthon, Lutherciler ve Katolikler arasındaki farklılıkları uzlaştırmaya çalışmıştır. Bu ilkelerden yirmi bir tanesi Lutheran inancın düşüncelerini açıklarken, yedi tanesi Katolik öğretileri reddetmektedir. Bu metin başlangıçta Katolikler ve Luthercilerin birbirlerine güvenmemesi nedeniyle onları birleştirmede başarısız olmuştur. Fakat yine de toplantıda bulunan prenslerin çoğu Augsburg İtirafını imzalamış ve Melanchthon’un girişimini sonuçsuz bırakmamışlardır.

Augsburg İtirafı, bugün Protestan kiliselerin en önemli ve temel metni olarak kabul edilmektedir. Protestan reformunun önemli isimlerinden biri olan Melanchthon, 1960’ta Leipzig’e yaptığı bir yolculuk sırasında yakalandığı şiddetli soğuk algınlığı ve ateş nedeniyle öldüğü bilinmektedir.