Orta Doğu'da Unutulmaz Altı Gün

İsrailliler tarafından "Altı Gün Savaşı" olarak adlandırılan, diğerleri tarafından 1967 Savaşı şeklinde isim verilen Haziran Savaşı; Üçüncü Arap-İsrail Savaşı veya Naksah olarak da anılmaktadır. Bu unutulmaz altı günün, bölgenin siyasi sınırlarının çizilmesinde büyük önemi olmuştur.

Altı Gün Savaşı 1967'de, 5-10 Haziran arasında gerçekleşmiş olup, Arap-İsrail savaşlarının üçüncüsüdür. İsrail ile Arap devletleri Mısır, Suriye ve Ürdün arasında onlarca yıl süren siyasi gerilim ve askeri çatışmalar yaşanmıştır. 6 Gün Savaşı, bu çatışmalar içerisinde en kısa süren fakat fazlaca kanın döküldüğü bir çatışmadır.

Kurulduğu günden itibaren İsrail’in Orta Doğu’daki varlığı Arap ülkeleri için kabul edilemez bir durumdu. İsrail’i kendilerine karşı bir tehdit olarak gören Mısır, Ürdün ve Suriye Arap müttefiki oluşturmuşlardı. Bu ittifak 1948 ve 1956’daki savaşlardan bir netice alamamış olmalarına rağmen İsrail’in topraklarını kendi aralarında paylaşmayı planlıyorlardı. İsrail ise kendini resmi olarak tanımayan Arap ülkelerine bölgedeki varlığını kabul ettirmeyi ve yerini sağlamlaştırmayı hedefliyordu. 

1956’dan itibaren Mısır ve Suriye, Sovyet Rusya’dan aldığı silahlarla ordusunu güçlendirmişlerdi ve kendilerini savaşa hazır hissediyorlardı. Bu tarihlerde ABD Vietnam bataklığına saplanmıştı dolayısıyla İsrail’in arkasında duracak ve ona destek verecek bir güç yoktu. İsrail’in bir başına kalması Arap ülkelerini cesaretlendiriyordu. Araplar Sovyetlerden aldıkları yoğun destek sayesinde zafere ulaşacaklarına inanıyorlardı. Ülkelerin askeri mühimmatları şu şekildeydi:

Arap koalisyonu: 537.000 asker, 957 savaş uçağı, 2904 tank.

İsrail: 246.000 asker, 300 savaş uçağı, 800 tank.

İsrail 5 Haziran 1967 sabahı, hiç beklemedikleri bir anda Arap devletlerine karşı Odak Operasyonu adını verdikleri hava harekâtını başlattı. İsrail ilk olarak Mısır hava kuvvetlerinin yaklaşık yüzde 90'ına tekabül eden 304 Mısır savaş uçağını, henüz havalanmadan bombalayarak ortadan kaldırdı. Mısırlıları gafil avladıktan sonra İsrail aynı gün içerisinde saldırı menzilini genişletti ve 18 farklı hava alanını bombaladı. Suriye ve Ürdün hava güçlerinin büyük kısmı da yok edilmiş oldu. Saldırıların ardından Mısır devlet adamı Nasır, savaşta Mısır’ın İsrail’e karşı üstünlük kazandığını söyleyerek Arap ülkelerine yalan haberler yaymaya başladı. Nasır bunu yaparak Suriye ve Ürdün’ü savaşta yanına çekmeyi hedefledi ve sonunda başarılı oldu. Altı Gün Savaşı'nda ikinci bir cephe, 5 Haziran'da Ürdün'ün (Mısır'ın zaferine ilişkin yanlış haberlerin bir sonucu olarak) Kudüs'teki İsrail mevzilerini bombalamaya başlamasıyla açıldı.

5 Haziran akşamı İsrail hava üstünlüğünü kurarak neredeyse zaferi garantiledi. Ancak şiddetli çatışmalar birkaç gün daha devam etti. Daha sonra İsrail kara saldırısına başladı. İsrail'in kesin zaferi Sina Yarımadası'nın ele geçirilmesini de içeriyordu. Gazze Şeridi, Batı Şeria, Kudüs'ün Eski Şehri ve Golan Tepelerini ele geçirdi.

BM Güvenlik Konseyi 7 Haziran'da ateşkes çağrısında bulundu ve bu çağrı İsrail ve Ürdün tarafından hemen kabul edildi. Mısır, çağrıya ertesi gün olumlu cevap verdi. Ancak Suriye direndi ve İsrail'in kuzeyindeki köyleri bombalamaya devam etti. 9 Haziran'da İsrail, müstahkem bölgelere bir saldırı başlattı. Golan Tepeleri, bir gün süren yoğun çatışmaların ardından Suriye güçlerinin elinden alındı. Suriye 10 Haziran'da ateşkesi kabul etmek zorunda kaldı.

Arap müttefikler çatışmada ağır hasarlar aldı. Mısır'daki kayıplar 11.000'den fazlaydı; bunların 6.000'i Ürdün'de, 1.000'i Suriye'deydi. İsrail'de ise bu sayı yalnızca 700'dü. Arap orduları ayrıca silah ve teçhizat açısından da ciddi kayıp vermişti.

Altı Gün Savaşı aynı zamanda İsrail ile Filistinliler arasındaki çatışmada yeni bir aşamanın başlangıcına işaret ediyordu. Çünkü çatışma yüzbinlerce mülteci meydana getirdi ve bir milyondan fazla Filistinli, İsrail yönetimine geçen topraklarda kaldı. Savaştan aylar sonra Kasım ayında Birleşmiş Milletler, kalıcı barış karşılığında İsrail'in savaşta ele geçirdiği topraklardan çekilmesi çağrısında bulunan 242 sayılı BM Kararını kabul etti.

Arap devletlerinin liderleri yenilginin ciddiyeti karşısında şok oldular. Hatta Mısır Devlet Başkanı Nasır utanç içinde istifa etti, ancak Mısır vatandaşlarının kitlesel sokak gösterileriyle desteklerini göstermesinin ardından tekrar görevinin başına döndü.

10 Haziran 1967'de Birleşmiş Milletler’in aracılık ettiği ateşkes yürürlüğe girdi ve Altı Gün Savaşı tıpkı başladığı gibi bir anda sona erdi. Daha sonra sadece 132 saat süren bu çatışmalarda yaklaşık 20.000 Arap ve 800 İsraillinin öldüğü ifade edildi. Bu altı gün içinde İsrail üç Arap ordusunu yendi, orijinal büyüklüğünün dört katı toprak elde etti ve bölgenin önde gelen askeri gücü haline geldi. Böylece İsrail, kendisini hayatta kalma mücadelesi veren bir ulustan işgalci ve bölgesel bir güç merkezine dönüştürdü.