Neturei Karta ve Anti-Siyonist Söylem

Siyonizm karşıtı Yahudi bir grup olan Neturei Karta, çağdaş Yahudi siyasetine karşı çıkması ve İsrail’e karşı Filistinli aktivistlerle işbirliği yapması nedeniyle farklı bir yere sahiptir. Aramice “şehrin koruyucuları” anlamına gelen Neturei Karta, dindar Yahudilerden oluşmakta ve gerçek Yahudi kurtuluşunun siyasi egemenlik ile değil tanrısal yollar ile gerçekleşmesi gerektiğine inanmaktadır.

Neturei Karta isminin kökeni Kudüs Talmudu’nda (Hag. 76:3) anlatılan şu rivayete dayanmaktadır: 3. yüzyılda teftiş için Yahudi şehirlerine gönderilen üç haham, şehri gezdikten sonra şehrin muhafızlarını görmek istediklerini söylerler. Orada bulunanlar, şehirde devriye gezen güvenlik güçlerini hahamlara getirince, hahamlar bunların şehrin muhafızları değil, şehrin yok edicileri olduklarını söyler. Şehrin muhafızlarının kimler olduklarını Mezmurlar’dan bir pasajla açıklar ve Mezmurlar 127’de geçen ifadeye göre “şehrin muhafızları, oranın âlimleri ve yazıcılarıdır” derler. Bu rivayetten de anlaşıldığı üzere Mezmurlar’a göre şehrin muhafızları Tevrat ve Mişna âlimleri olarak kabul edilmektedir.

Neturei Karta, 1912 yılında kurulmuş olan Agudat Yisrail yani “İsrail Birliği” isimli yapıya dayanmaktadır. Siyonizme karşı olarak kurulan ve güncel sorunlara Tevrat’a uygun çözümler bulmayı amaçlayan Agudat Yisrail, zaman içerisinde amaçlarından koparak Siyonistlerle yakınlaşmıştır. Agudat Yisrail içinde bu durumu kabul etmeyen bir grup Yahudi, 1935 yılında Agudat Yisrail’den ayrılarak yeni bir grup kurmuştur. Neturei Karta ismini de ilk kez 1938 yılında kullanmışlardır. Amram Blau önderliğinde kurulan bu grup başlangıçta örgütlü bir yapı olmamasına rağmen zaman içerisinde önderlerinin ölümünün ardından hızla örgütsel bir hal almıştır. Örgütlü bir yapı haline geldikten sonra Neturei Karta’ya dâhil olan Yahudilerin sayısı hızla artmış ve İsrail içerisinde etkili olmaya başlamışlardır.

Siyonizme düşman olan Neturei Karta, onları dinsizlik ile suçlamaktadır. Siyonizmin bir çıktısı olarak İsrail devletinin meşruluğunu kabul etmemektedir. Neturei Karta’nın İsrail devletine karşı çıkmasının nedeni, İsrail devletinin Mesih gelmeden önce kurulmuş olmasıdır. Yahudilerin tanrının emirlerine uymakla yükümlü olduğunu, İsrail devletinin Yahudiliğin özüne aykırı olduğunu kabul etmektedirler. Neturei Karta’ya göre Yahudilerin bir devlete sahip olmaları için tüm Yahudiler tanrının emirlerini yerine getirmelidir. Ancak bu yol ile Tanrı, Yahudilere hiçbir ordu gücüne ihtiyaç duymadan eski krallığı verecektir. Kısacası Neturei Karta’ya göre Yahudi devleti demokratik değil teokratik olmalıdır.

İsrail devletinin meşruluğunu kabul etmeyen Neturei Karta üyeleri İsrail kimlik kartını kabul etmemekte, İsrail parasını kullanmamaktadırlar. İsrail ürünlerini boykot eden Neturei Karta üyeleri, seçimlerde oy kullanmamakta ve askerliğe gitmeyi reddetmektedirler. İsrail’in bağımsızlık gününde eğlenmeyi günah olarak görürler. Kız ve erkek çocukları geleneksel Yahudi usulüyle yetiştirilmekte, İbranice eğitim almaktadırlar.

Yahudi kimliğinin sürekli gelişen yapısında Neturei Karta, küresel Yahudi topluluğu içindeki düşünce ve inanç çeşitliliğinin bir kanıtı olarak kabul edilmektedir. Anti-Siyonist duruşa olan sarsılmaz bağlılıkları ile İsrail devleti hakkındaki geleneksel anlatılara meydan okuyan bu hareket, Yahudi kimliğinin çok yönlü bir yapıya sahip olduğunun göstergesidir.