Mormonluk 101

On yedinci yüzyılda Avrupa’daki dini baskılardan ve istikrarsızlıklardan kaçarak 1620’de Kuzey Amerika’ya göç eden öncü kadroya ‘Kurucu Babalar’ adı verilir. Yeni bir yere yerleşmeleri sebebiyle burada uzlaştıkları ana prensipler ve yasalara dair bir araya gelip ahitleştiler. Mayflower Paktı olarak bilinen bu sözleşme Tanrı’ya duyulan şükran dolayısıyla 1863’ten beri kutlanmaktadır.

Joseph Smith, 1830 yılında Amerika toplumundaki dini kabullerin yüksek olduğu bir ortamda, Mormon Kilisesi’ni (İsa Mesih'in Son Günün Azizleri Kilisesi) kurmuştur. Kendisinin kutsal kitaptaki peygamberler gibi bir peygamber olduğunu söylemiş ve Moroni adında bir melek aracılığıyla vahiy aldığını, görevinin geçmiş dinleri düzeltmek olduğunu iddia etmiştir. İnanç sisteminin temelini Mormon Kitabı oluşturur.  

Amerika’yı kutsal toprak olarak gören Mormonlara göre Arz-ı Mev’ud ve Mesih’in yeniden geleceği yer Ortadoğu‘da değil Amerikan topraklarındadır. Bu açıklama Avrupa’dan kaçarak Amerika’ya sığınan Püriten Hıristiyanlar’ın hayallerindeki Yeni Kudüs fikrine dini bir cevaptır. Tanrı, vahiy, kitap, Mesih ve ahir zaman inanışları genel kanıdan oldukça farklı olan Mormonlar Hıristiyanlar tarafından heterodoksiyle suçlanmıştır.

Smith’in dini çağrısına hem Amerika’dan hem Avrupa’dan yanıt verenler olmuştur. Süreç içerisinde belirli bir kitleye ulaşan Mormonlar, Smith’in ölümünün ardından kendi aralarında farklı gruplara bölünmüşlerdir. Zamanla Amerika’daki hareket alanı daralan Mormonlar çeşitli yerlere sürgün edilmiş, önemli bir kısmı Utah’a yerleşmiştir. 

Misyonerlik faaliyetleri için Amerika’daki yasaklamalar artınca uzakta dinlerini yaşayabilecekleri farklı coğrafyalarla iletişime geçmişlerdir. Bunlardan birisi de Osmanlı’dır. Mormonların Osmanlı sınırları içindeki misyonerlik girişimi 1880 yılında başlamıştır. Osmanlılar, Türkleri Mormonlaştırmak için bir girişim olmadığı müddetçe çalışmalarını serbest bırakmıştır. Mormonlar çoğunlukla Ermeni nüfusla muhataplık geliştirmiştir. Doğu halklarıyla uyumlu bir misyonerlik çalışması yürütmüşler ve ayinlerini Müslüman ülkelerde cuma günleri Musevi toplulukların içinde cumartesi günleri yapmışlardır.

Mensuplarına göre Mormonluğun kurucusu Joseph Smith peygamberdir ve peygamberlik müessesesi halen devam etmektedir. Alkol, tütün ve kafeini yasaklayan yalın bir yaşam tarzına sahiplerdir. Başlangıçta çok eşlilik teşvik edilmiş daha sonra ise yasaklanmıştır. Yeni kutsal topraklar Amerika, Yeni Kudüs ise Utah’daki Salt Lake City’dir. Bunları korumak ve bu inancı yaymak her Mormon’un vazifesidir.

Günümüzde cemaat halen varlığını sürdürüyor. 10 milyonun üstünde Mormon nüfusu olduğu tahmin ediliyor. Etkin bir azınlık oldukları için siyasi faaliyetleri , misyonerlikten miras kalan operasyonel kabiliyetleri güçlü bir şekilde devam ediyor. Mormonluğa müntesip pek çok ünlü politikacı, oyuncu ve sanatçı vardır. Mormonların yaşayan peygamberi kurul tarafından peygamber olarak seçilen Russell Nelson’dur.