Milliyetçiler ve Komünistlerin Mücadelesi: İki Çin

Çin’de binlerce yıldır süren imparatorluk iktidarı, emperyalist güçlerin ülkedeki potansiyeli görmeleri sonucu zayıflamıştır. Sömürge düzeninin verdiği ekonomik yıkımın getirdiği rahatsızlıklar Cumhuriyet rejimini ortaya çıkarmıştır. Milliyetçiler ve Komünistler arasında süren rekabet sonucu ana karaya Komünistler, Tayvan adasına ise Cumhuriyetçi Milliyetçiler hakim olmuştur. Böylelikle günümüze kadar süre gelen Tayvan sorunu da ortaya çıkmıştır.

Çin’de 2000 yıllık imparatorluk dönemi, 1911’de Qing Hanedanlığının devrilmesi ile son bulmuştur. İmparatorluğun son bulması ile Çin Cumhuriyeti ilan edilmiş, Milliyetçi Parti lideri Sun Yat Sen, geçiş döneminde ülkenin önderi olmuştur. Halk kitleleri ve aydınlar arasındaki kopukluk, Cumhuriyet rejiminin sağlam temeller üzerine kurulmasını engellemiştir. Yeni yönetim de sağlam bir yasa ortaya koyacak statüde değildir. Sağlam temellere dayanmayan bu yapılanma kısa sürede diktatoryal bir hal almıştır.

Sun Yat Sen önderliğinde diktatoryal sisteme karşı çıkılmış ve ülkenin güneyinde Cumhuriyet rejimi devam ettirilmiştir. Kuzey karmaşanın ve diktatoryanın merkezi haline gelmişken, güney sağlam temellerde gelişmeyi ilke edinmiştir.

Rus İmparatorluğuna 1917 devrimi ile son veren Bolşevikler, Çin’de bir kesimi de etkilemiştir. Devrimden etkilenen ve Çin üzerinde bir yansıması olan Çin Komünist Partisi, 1921 yılında kurulmuştur. Kırsal kesimden destek alan Komünist Parti aynı desteği kentlerde alamamıştır.

Çin Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sun Yat Sen’in 1925 yılında ölümü sonrası yerine Chiang Kai Shek geçmiştir. Batı yanlısı politikalar izleyen Chiang Kai Shek, Komünist Partinin tepkisini çekmiştir. Aralarına yaşanan mücadelede Chiang Kai Shek üstünlük kurmuştur.

Sömürge faaliyetlerinin sürdüğü ve bazı devletlerin yeni topraklara göz diktiği dönemde Japonlar Mançurya’yı işgal etmiştir. 1932 yılında gelen bu işgal 1936 yılında Japonların Çin’e savaş açması ile sonuçlanmıştır. Komünistler ve Milliyetçiler arasında yaşanan sorun geri planda kalmış Komünistler Milliyetçi iktidarı desteklemiştir.

II. Dünya Savaşında Japonya’nın ABD ile savaşı Çin’e odaklanmasını azaltmış ve Çin Cumhuriyeti ABD-İngiltere ikilisinden destek almıştır. 1945’de Japonlarla barış anlaşması imzalanmış ve Çin işgalden kurtulmuştur.

Savaşın sonunda itibar kazanan Chiang Kai Shek, Komünistlerin popülaritesini durduramamış, ülke içerisinde yaşanan sosyal sorunları kırsalda kendi yöntemleri ile çözen komünistler ön plana çıkmıştır. Köylülerin ve bir kısım aydının desteğini alan komünist cephenin iktidar yürüyüşü böylelikle başlamıştır. 1948’de başlayan meşhur yürüyüş ülkenin büyük bir kısmının ele geçirilmesi ile son bulmuştur. Sovyetlerden önemli görülecek bir seviyede destek almadan yapılan bu yürüyüş halkın kendi talepleri doğrultusunda ortaya çıkmıştır. Büyük bir halk desteği alan Komünistler 1949’da Mao önderliğinde Çin Halk Cumhuriyetini ilan etmişlerdir.

Chiang Kai Shek önderliğindeki Milliyetçi cephe Tayvan’a çekilerek Çin Cumhuriyetini burada yaşatamaya devam etmiştir. 1949’da Tayvan’ı ele geçirmek amacıyla komünistler tarafından bir harekat düzenlenmiş fakat başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Kore savaşının ortaya çıkması Komünist Çin’in dikkatini Tayvan üzerinden uzaklaştırmış, Çin Cumhuriyeti günümüze kadar varlığını sürdürmüştür.

Çin Halk Cumhuriyeti ve Çin Cumhuriyetinin iki ayrı devlet olarak ortaya çıkması sorunların çözümüne olanak sağlamamıştır. Kore savaşı sebebiyle ABD’nin Tayvan’a ilgisi artmış ve ülke uluslararası düzeyde tanınmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti Batı tarafından tanınmamış, Birleşmiş Milletlerde Çin’i Tayvan temsil etmiştir. 1970’lerde başlayan Batı ile Çin yakınlaşması Tayvan’ın otoritesini sarmış ve geri plana atmıştır. İki ayrı devlet farklı görüşlerdeki aynı millet olarak tanımlansalar da aralarındaki gerilim günümüze kadar süre gelmiştir.