Mansa Musa: Yaşamış En Zengin İnsan

Tarih boyunca silinmez izler bırakan kişilerin arasında Mansa Musa da bulunmaktadır. Mansa Musa’nın serveti o kadar büyüktü ki günümüzde bile tam olarak ne kadar mal varlığı olduğu hesaplanamamaktadır. O, tek başına bir ülkede enflasyon oluşturabilecek kadar çok altına sahipti. Onun cömertliği de serveti kadar büyüktü. Günümüzde batılılarca sömürülmüş, yokluk içinde bırakılmış olan Afrika ülkelerinden Mali’nin kralı olan Mansa Musa, gelmiş geçmiş en zengin kişi olarak tanınmaktadır.

Mali İmparatorluğu, kurucusu Sundiata Keita döneminde Gana’nın topraklarını fethederek ülkesinin topraklarını genişletmişti. Onun ardından gelen Mansa Uli de aynı şekilde imparatorluğu başarılı bir şekilde yönetmişti. 1312 yılında dedesi Ebu Bekir’den tahtı alan Mansa Musa ise, Mali’ye altın dönemini yaşatacaktı. 1312 ile 1337 yılları arasında tahtta kalan Mansa Musa, fetihleriyle selefleri gibi ülkesinin sınırlarını genişletmeye devam etti. Daha sonra bilinen dünyada oldukça popüler hale gelecek olan Timbuktu şehri de onun döneminde fethedilmiştir. Mansa Musa döneminde Mali, refah, zenginlik ve şöhretinin zirvesini yaşamıştır.

Mansa Musa’nın popülerliğini arttıran şey, 1324 ile 1326 yılları arası Mekke’ye düzenlemiş olduğu hac yolculuğudur. İslam dininde belli şartları sağlayan kişilerin yerine getirmesi gereken bir ibadet olan hac yolculuğu Mansa Musa için dini bir vecibenin yerine getirilmesinin de ötesine geçti. Mansa Musa eşi benzeri görülmemiş bir kafileyle yolculuğa çıktı. Yanında binlerce görevlisi ve askeri vardı. Bunların yanında bol miktarda altın yüklü bir kervan da onlara eşlik etmekteydi. Bu yolculuk tarihin en benzersiz yolculuklarından biri olacaktı. Mansa Musa geçtiği yerlerde yanındaki altınları cömertçe halka dağıttı. Cuma günlerini geçirdiği şehirlerde cami inşaları başlattı.

Mansa Musa hac yolculuğu sırasında Kahire şehrine de uğradı ve burada Memlük sultanıyla görüştü. Mansa Musa ve kafilesi Mısır’da bulunduğu süre boyunca cömertliklerine devam ettiler. Yaptıkları alışverişlerle ve mallara ederinden fazla ödedikleri paralarla Mısır’da bir altın bolluğuna yol açtılar. Bu durum, Mısır’da 12 yıl sürecek bir altın resesyonuna yol açtı ve Mısır ekonomisi bundan olumsuz etkilendi. Mansa Musa’nın serveti, tek başına bir ülke ekonomisini etkileyebilecek kadar devasaydı.

Hac yolculuğu sırasında servetinin ünü bölgeyi aştı ve Avrupa’ya kadar ulaştı. Bu durum, Afrika’da böyle zenginliklerin bulunduğunun Avrupalılarca anlaşılmasına neden oldu. Kulaktan kulağa yayılan bilgilerle Mali’nin Timbuktu şehrinde altınların bitkilerin üzerinde yetiştiği gibi söylentiler de ortaya çıkmıştı. Mansa Musa’nın ünü, portresinin 1339 yılında Angelino Dulcert’in çizmiş olduğu bir haritada yer alacak kadar yayılmıştı. Ayrıca Abraham Cresques tarafından 1375 yılında çizilmiş olan “Katalan Atlası’nda” da onun portresine yer verilmiştir. Çizimde Mansa Musa başında tacı, elinde altın bir topla tahtında Sahra’nın merkezinde oturur haldedir. Ayrıca bu atlasta onun bölgenin en zengin ülkesinin kralı olduğu açıkça belirtilmiş ve bölgedeki değerli madenler de harita üzerinde işaretlenmiş bir haldedir. Bu durumdan da Avruplalıların bölgedeki kaynakları arzuladığı anlaşılmaktadır.

Mansa Musa servetini sadece dağıtmak için kullanmadı. O, ülkesini kalkındırmak için birçok yatırıma imza attı. Birçok cami, kamu binası ve üniversite inşa etti. Dünyanın dört bir yanından bilim insanlarını ülkesine davet etti ve ülkesini kalkındırmak için büyük çaba sarf etti. Onun 1337 yılındaki vefatının ardından gelen halefleri, onun bıraktığı etkiyi bırakamadı ve imparatorluk giderek geriledi.

Mansa Musa’nın servetinin tam olarak ne kadar olduğuna dair net bir kayıt olmasa da o zamanki dünya altın rezervinin üçte birinin ona ait olduğu ya da toplam servetinin günümüzde 400 milyar dolara denk geldiği gibi bazı tahminler yapılmaktadır.

Mali’nin efsane kralı Mansa Musa, bir ülkenin ekonomisine etki edebilecek seviyedeki sonu bilinmeyen serveti ve sınırsız cömertliğiyle tarihe adını yazdıran figürlerden biri olmuştur. Hac yolculuğu ve bunun ekonomik yansımaları, Mali’nin dünyada bilinirliğinin artması onun hayat hikâyesinin önemli unsurlarıydı. Tarihin en sıra dışı karakterlerinden biri olarak önemini hala korumaktadır. Onun dönemi ve o dönemden bize kalanlar, Afrika’nın sömürülmeden önce ne kadar büyük kaynaklara sahip bir bölge olduğunu da gözler önüne sermektedir.