Kurtarıcıyla Yürüyen Kadın: Mecdelli Meryem

Hıristiyanlıkta tartışmalı bir figür olarak bilinen Mecdelli Meryem, İsa’nın annesi Meryem’den sonra İsa’ya en yakın kadın olarak kabul edilmektedir. Yeni Ahit metinlerinde adı geçen Mecdelli Meryem’in, İsa’nın hayatında önemli bir yere sahip olduğuna ve kadınların havarisi olarak İsa’dan öğrendiklerini en iyi şekilde aktardığına inanılmaktadır.

Yeni Ahit metinlerinde çok fazla olmamakla beraber Mecdelli Meryem’den bahsedilmektedir. Bu metinlerde İsa’nın yardımcısı olarak yanında bulunan kadınlar arasında Meryem’in de bulunduğu ifade edilmektedir. İsa’nın çarmıha gerildikten sonra dirilişine şahitlik edenlerin arasında Mecdelli Meryem’in de olduğu Yeni Ahit metinlerinde vurgulanmaktadır. Bunun dışında İncil metinlerinde geçen Meryem adlı kişilerin Mecdelli Meryem olduğu iddia edilmektedir. Fakat o dönemde Meryem ismi kullanımının yaygın olması bu iddiaların doğru olup olmadığına dair bazı soru işaretlerini akla getirmektedir.

Luka İncili’nde “Kötü ruhlardan ve hastalıklardan kurtulmuş olan bazı kadınlar, içinden yedi cin çıkmış olan Mecdelli denilen Meryem, Hirodes'in kâhyası Kuza'nın karısı Yohana, Suzana ve daha birçokları İsa'yla birlikte dolaşıyordu. Bunlar, kendi olanaklarıyla İsa'ya ve öğrencilerine yardım ediyorlardı.” pasajında “Mecdelli” isminin vurgulanmış olması bu kişinin kim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Aynı şekilde Markos 16:9’da “İsa, haftanın ilk günü sabah erkenden dirildiği zaman önce Mecdelli Meryem'e göründü. Bu kadından yedi cin kovmuştu.” şeklinde bahsedilen Meryem’in de “Mecdelli” ön adı kullanılarak kimliğinin vurgulandığı görülmektedir. Ancak Luka İncili 7:37-38’de; “O sırada, kentte günahkâr olarak tanınan bir kadın, İsa'nın Ferisi'nin evinde yemek yediğini öğrenince kaymaktaşından bir kap içinde hoş kokulu yağ getirdi. İsa'nın arkasında, ayaklarının dibinde durup ağlayarak gözyaşlarıyla O'nun ayaklarını ıslatmaya başladı. Saçlarıyla ayaklarını sildi, öptü ve yağı üzerlerine sürdü.” pasajında bahsedilen günahkâr kadının da Mecdelli Meryem olduğu iddia edilmektedir. Luka 10:38-39’da “İsa, öğrencileriyle birlikte yola devam edip bir köye girdi. Marta adında bir kadın İsa'yı evinde konuk etti. Marta'nın Meryem adındaki kız kardeşi, Rab'bin ayakları dibine oturmuş O'nun konuşmasını dinliyordu.” ifadelerinde bahsedilen Meryem’in de Mecdelli Meryem olduğu iddia edilmektedir. Bu pasajlarda geçen Meryemlerin, Mecdelli Meryem olarak kabul edilmesi durumunda Mecdelli Meryem’in kimliği ile ilgili belirsizliklerin bulunduğu görülmektedir.

Kanonik İncilller olan Matta, Markos, Luka ve Yuhanna’da Mecdelli Meryem’in İsa’nın çarmıha gerildiği sırada ve dirilişinde orada bulunduğu anlatılmaktadır. Luka ve Yuhanna İncillerinde, İsa’nın dirildiği haberini havarilere bildiren kişinin Mecdelli Meryem olduğu ve diğer havarilere haber vermesi için bizzat İsa’nın Meryem’i görevlendirildiği ifade edilmektedir. İlerleyen süreçte keşfedilen yeni metinlerin açığa çıkarılması ile Mecdelli Meryem ile ilgili yeni bilgiler ortaya koyulmuştur. Meryem İncili, İsa Mesih’in Hikmeti ve Nag Hammadi literatürünün keşfedilmesiyle Meryem ve diğer kadın havariler arasında geçen konuşmaların önemli noktaları ortaya çıkmıştır. Keşfedilen metinlerde Meryem’e önemli görevler yüklendiği ve bu keşif sonucunda Mecdelli Meryem ile ilgili tartışmaların arttığı bilinmektedir. Özellikle keşfedilen Meryem İncili’nde İsa’nın öğretilerinin korkusuzca yaymaya devam eden kişinin Meryem olduğu ve havari olarak tanıtıldığı açıkça görülmektedir. Kanonik olmayan bu kaynaklarda Meryem ve Petrus’un arasında bir rekabet olduğu ve kadın olmasından dolayı diğer havarilerle arasında kıskançlıkların yaşandığı anlatılmaktadır.

Yeni Ahit metinlerinde İsa’nın dirilişinin haberini duyuran kişi olmasına rağmen Hıristiyanlık tarihi boyunca Mecdelli Meryem bir havari olarak değil, sonradan tövbe eden bir hayat kadını olarak kabul edilmiştir. Yıllarca tövbe etmiş bir kadın olarak kabul edilen Mecdelli Meryem, kadınların kilisenin sahip olduğu ataerkil tutumunun ortaya koyulmasında önemli bir sembol olarak görülmektedir. Bu anlayış ancak 1962 ile 1965 yılları arasında gerçekleştirilen II. Vatikan Konsili’nde Meryem’in tövbe etmiş bir hayat kadını olmadığının kabul edilmesi ile ortadan kaldırılmıştır.

Mecdelli Meryem’in, İsa’nın dirilişini gören ve buna iman eden ilk kişi olması onu Hıristiyanlık tarihinde önemli bir figür haline getirmiştir. Öyle ki araştırmacı Bart D. Ehrman, İsa’nın dirildiği haberi duyurulana kadar Hıristiyanlık diye bir din olmadığını, Meryem’in bunu insanlara duyurarak Hıristiyanlığı başlattığını söylemektedir. Mecdelli Meryem ile ilgili ortaya koyulan farklı iddialar olmasına ve bu iddiaların devam edeceği bilinmesine rağmen o, inanç ve bağlılığın sembolü olarak Hıristiyanlıkta önemli bir yer tutmaktadır.