Kompulsif Biriktirme Hastalığı: Dispozofobi

Daha önce ‘belki ileride işe yarar’ düşüncesi ile eşyalarınızı atamadığınız oldu mu? Başkalarının maddi manevi değer vermediği şeylere değer verdiğiniz oldu mu? Eğer böyle bir durumu yaşıyorsanız Kompulsif Biriktirme Hastalığı (Dispozofobi) ya da İstifçilik sorunu yaşıyor olabilirsiniz.

Biriktirme bozukluğu, kişinin parasal değeri olsun ya da olmasın çok sayıda eşyayı biriktirme ihtiyacı hissettiği ve bu eşyalardan kurtulmaya çalışırken önemli ölçüde sıkıntı yaşadığı bir ruh sağlığı sorunudur. İstifçilik günlük yaşamı olumsuz etkiler. Biriktirilen tipik eşyalar arasında gazeteler, dergiler, ev eşyaları ve giysiler yer alır. Bazen istifleme bozukluğu olan kişiler, genellikle uygun şekilde bakılmayan çok sayıda hayvanı da biriktirebilir.

Bu rahatsızlık bir zamanlar Collyer sendromu olarak bilinmekteydi. Bunun sebebi de Harlem’deki aile malikanelerine yavaşça gömülen ve onu santim santim dolduran Homer ve Langley Collyer kardeşlerdi. Yüzyılın ortalarında, seri üretim ve savaş sonrası ekonomik patlama, mütevazi imkanlara sahip insanların giderek daha fazla nesne edinmesini mümkün kıldıkça, Collyer sendromu daha yaygın hale geldi.

Bir başka ünlü istifçi ise Lee Shuer’dir. 2000’li yılların başında Lee Shuer’in dairesinin ön kapısını açmış olsaydınız rastgele bir sürü eşyanın daha da daralttığı dar bir koridorla karşılaşırdınız: rahatsız edici uzunlukta kitap ve kağıt yığınları, çeşitli biblolarla dolu karton kutular ve kemerli boyunlarından cam kubbeler sarkan iki sıcak pembe kuaför saç kurutma makinesi sandalyesi. Koridorda biraz daha ilerlediğinizde Shuer’in iki oda arkadaşıyla paylaştığı ortak alana ulaşırdınız; bu alana “müze odası” adını vermişlerdi. Shuer’in topladığı eşyalar ve ıvır zıvırlar ona bir rahatlık hissi vererek sosyal kaygılarının üstesinden gelmesine yardımcı oluyordu. Oda arkadaşları bu koşullarda oldukça sabırlıydı ama Shuer’e sürekli bir ültimatom veriyorlardı: Bu dağınıklığı topla yoksa her şeyi dışarı atarız. Shuer ortak alandan bazı eşyaları odasına taşıyor ve toplamaya devam ediyordu. Tek bir eşyayı bile atma düşüncesi ona çok fazla acı veriyordu; üzüntü ve bir gün o eşyaya ihtiyaç duyabileceği endişesi birbirine karışıyordu. Kompulsif istifçiler genellikle başka ruhsal hastalıklara sahiptir: Çeşitli anketlere göre, yüzde 50’sinde majör depresif bozukluk ve yüzde 48’inde anksiyete veya sosyal fobi vardır.

Son yıllarda A&E’nin İstifçiler ve TLC’nin İstifleme gibi programları sayesinde halk istifçilik konusunda hiç olmadığı kadar bilinçlendi.  Ancak birçok araştırmacı ve istifçi -ki bunlar genellikle kendilerini koleksiyoncu ya da dağınıklık böceği olarak adlandırmayı tercih ederler- bu tür programların uç örneklere odaklandığını ve sansasyonel olmalarının çoğu istifçinin günlük yaşamının gerçekliğini gizlediğini iddia etmektedir.

İstifleme Bozukluğuna Ne Sebep Oluyor?

2013 yılında istifçilik bir hastalık olarak görülmeye başlanıyor. İstifçilik, hayatta yaşanan stresli bir olayla başa çıkmanın bir yolu olarak başlar. Kişi eşyalarına duygusal bir anlam yüklemiştir ve bu eşyaları atmanın duygusal ihtiyaçların karşılanmasını engelleyeceğine inanır. İleride bir şeyi çöpe atmanın vereceği huzursuzluğu bildiklerinden biriktirmeye devam ederler. Nihayetinde de evleri çöp yığınına dönüşür. İstifçiler daha çok çöp ve işe yaramaz eşya toplamaz. Bir istifçi için her şey toplamaya değerdir.

Tedavisi konusunda bir uzmana danışmakta fayda var. Ama unutmayın ki yapılmaması gereken ilk şey biriktirme hastasının eşyalarını çöpe atmaktır.