Kılıç ve Kalkanın Tarihi

Kılıç kelimesi Türkçe’nin pek çok lehçesinde “kılıç” şekilde kullanılmakta olup kimi lehçelerinde “kılınç, kilic, kilis ve kiliş” şeklinde kullanılmaktadır. Arapçadaki karşılığı “seyf” olan kılıç kelimesinin Farsça ve Osmanlı Türkçesindeki karşılığının da “şemşîr” şeklinde olduğu kaynaklarda geçmektedir.

Genellikle tek veya çift kenarlı bir gövdeye sahip, tutma sapıyla birleştirilmiş bir silahtır. Kılıçlar, savaş veya kişisel savunmada kullanılırlar. Farklı kültürlerin farklı ihtiyaçlarına ve mantık biçimlerine göre çeşitli şekillerde üretilmişlerdir. Kılıçların yapım maddeleri de kullanılış biçimlerine göre zamanla değişikliğe uğramıştır. Eski dönemlerde ham madde olarak bronz, demir ve çelik gibi metaller kullanılırken günümüzde daha modern çelik alaşımları tercih edilmektedir.

Kadim dönemlerden beri kahramanlığın, gücün ve bağımsızlığın önemli bir temsilcisi kabul edilen kılıçlar düz ve eğri şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Düz olan kılıçların iki tarafı, eğri olan kılıçların ise tek tarafı keskindir. Eğri olan kılıçların da sahip oldukları uzunluğa, şekline, enine ve görünümüne göre kendi içinde yatağan ve pala olmak üzere ikiye ayrıldığı bilinmektedir.

İlk kılıçlar ve kalkanlar M.Ö. 3000 yılında Mısır ve Mezopotamya'da ortaya çıkmıştır. Bu silahlar daha sonra diğer uygarlıklar tarafından da benimsemiş ve kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle de Antik Yunan ve Roma dönemlerinde kılıç ve kalkanlar yaygın olarak kullanılmıştır.

Kılıç, eski dönemlerden beri pek çok medeniyetin ve toplumun kıymet verdiği ve farklı anlamlar yüklediği bir araç olmuştur. Günümüzde ise genellikle tarihi canlandırma olaylarında, gerçekçi amaçlarla veya bir takım spor dallarında kullanılmaktadır. Bazı toplumlarda ise geleneksel olarak kılıç kullanma kültürü günümüzde de devam ettirmektedir. Örneğin Japonlar tarafından eski dönemlerde de kılıç olarak kullandığı bilinen katanalar gibi geleneksel kılıçlar, kendilerine has bir savaş sanatı olan kendo ve iaido gibi savaş sanatlarında kullanılmaktadır.

Kalkan kelimesinin ise Moğolcada koruma, müdafaa, kollama ve himaye gibi anlamlara gelen “kalka” kelimesinden türediği bilinmektedir. Ateşli silahların henüz icat edilmediği dönemde savaşçıların kullandığı kalkan; ok, mızrak, gürz ve kılıç gibi silahlara karşı korunmak amacıyla kullanılan bir savunma aracıydı. Genellikle tahta, metal veya deriden yapılmış bir yüzeyden oluşur ve savaşçının bedeninin tümünü veya bir kısmını korumak için kullanılırdı.

Kalkanlar, şekilleri açısından çeşitli tiplerde tasarlanmıştır. Örneğin, bazı kalkanlar yuvarlak veya ovalken bazıları üçgen şeklinde tasarlanmıştır. Kalkanların imal edilme şekilleri, onların kullanılma amaçlarına göre belirlemiştir. Örneğin bazı kalkanlar kullanan kişinin vücudunu kaplayacak şekilde büyük bir abetta yapılırken, bir kısmı ise daha küçük boyutta imal edilerek yalnızca bir bölgeyi korumak için kullanılmaktadır.

Orta Çağ'da kılıcın yanında kalkanların gelişimi de büyük bir hız kazanmıştır. Bu dönemde kalkanlar daha dayanıklı hale getirilerek metal kaplamalar ve metal çivilerle güçlendirilmiştir. Buna ek olarak zanaatkârlar, kılıç ve kalkanların üzerine dekoratif işlemeler yapmışlar, bu iki savaş aletini aynı zamanda sanatsal eserler haline de getirmişlerdir.

Ateşli silahların yaygınlaşmasından ve kılıç kullanımının zamanla azalmasından dolayı kalkanlar da eski önemini yitirmiş, kullanımı da gittikçe azalmıştır. Öyle ki kalkanlar günümüzde kılıçlarda olduğu gibi kalkanlar da bazı tarihi canlandırma gösterilerinde ve bazı geleneksel savaş sanatlarında kullanılmaktadır.

Kılıç ve kalkan, insanlık tarihi boyunca savaş ve savunmada kullanılan iki önemli silahtır. Bu silahların kullanımı gün geçtikçe azalmış olsa da toplumlar nezdinde sahip oldukları önem tarih boyunca devam etmiştir.