Kadın Filozof ve Matematikçi: Hypatia

Hypatia, 4. yüzyılın sonları ve 5. yüzyılın başlarında yaşamış, Antik Yunan-Roma dünyasının önde gelen matematikçilerinden, filozoflarından ve neoplatonistlerinden biridir. O dönemde İskenderiye'de bulunan Neoplatonist Okulu'nun son liderlerinden biri olarak kabul edilir.

Hypatia, 355-370 yılları arasında İskenderiye'de doğmuştur. Babası Theon, Antik Yunan döneminde yaşamış bir matematikçi ve astronomdur. Babasının İskenderiye'de M.Ö. 4. yüzyılın sonlarında veya M.Ö. 3. yüzyılın başlarında yaşamış olması muhtemeldir. Theon, matematik ve astronomi alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur. Birçok matematiksel eser yazmıştır. Yetiştirdiği öğrenciler arasında Ptolemy de bulunmaktadır. Hypatia matematik, astronomi, felsefe ve diğer disiplinlerde babasından eğitim almış ve aynı zamanda kendi çalışmalarını da sürdürmüştür.

Hypatia, Mısır'da yaşamış olsa da, faaliyetlerini İskenderiye'de gerçekleştirmiştir. İskenderiye, Antik Mısır döneminde Mısır'ın en büyük ve en önemli şehirlerinden biriydi. M.Ö. 4. yüzyılda Büyük İskender tarafından kuruldu ve İskenderiye Kütüphanesi gibi önemli merkezleri ve okulları barındırmaktaydı.

Hypatia, İskenderiye'deki Neoplatonist Okulu'nun son temsilcilerinden biridir. Bu okul, Neoplatonizm felsefesine bağlı bir öğrenim kurumu olarak faaliyet göstermiştir. Neoplatonizm, Antik Yunan filozofu Plotinus tarafından geliştirilen bir felsefi öğretidir. Bu öğretiye göre, gerçeklik, tek bir varlık ya da Tanrı tarafından yönetilen bir evrendir.

Hypatia, Neoplatonizm öğretilerine bağlıdır, felsefi görüşleri ve matematik alanında yaptığı çalışmalarıyla tanınır. Ptolemy tarafından yazılmış Almagest adlı eserin yorumlanmasına katkıda bulunmuştur. Almagest, Grek matematikçi ve astronomi bilgini Batlamyus tarafından M.Ö. 2. yüzyılda yazılmış ünlü bir astronomi eseridir. Batlamyus, eserinde eski Yunan astronomlarının ve diğer kültürlerin gözlemlerini bir araya getirerek, geosantrik bir evren modelini ortaya koyar.

Almagest, 13 kitaptan oluşmakta ve çeşitli konuları kapsamaktadır. Bu konular arasında göksel hareketlerin matematiksel modellemesi, yıldızların kataloglanması, Güneş ve Ay tutulmalarının hesaplanması ve gezegenlerin hareketlerinin açıklanması yer alır. Eser aynı zamanda, Batlamyus'un optik hakkındaki çalışmalarına da yer vermektedir. Hypatia’nın Almagest eseri ile ilgili çalışmaları da onun bilimle iç içe olduğunun göstergesidir.

Hypatia'nın öğretmenliği ve faaliyetleri dönemin siyasi çalkantıları nedeniyle bazıları tarafından hoş karşılanmamıştır. 415 yılında, İskenderiye'deki Hristiyanlar arasında gerilimler yaşanıyordu. Hypatia, Hristiyan ve Yahudi topluluklar arasındaki anlaşmazlıkları yatıştırmak için aracı olmaya çalışmış ancak, Hristiyan bir çete tarafından saldırıya uğrayarak öldürülmüştür. Hypatia'nın öldürülmesi, antik dünyanın önde gelen kadın bilim insanlarından birinin cinayeti olarak tarihe geçmiştir. Hypatia, tarihin önemli kadın figürlerinden biri olarak kabul edilir, felsefi görüşleri ve matematiksel çalışmalarıyla bugün hala hatırlanır.