İngiltere'nin Cumhuriyet Dönemi: The Protectorate

Parlamento savunucuları ve Kraliyet savunucuları arasında devam eden iç savaş sonucunda Kral I. Charles idam edilmiştir. Kralın ölmesi ile Oliver Cromwell önderliğinde The Protectorate Dönemi olarak adlandırılan Cumhuriyet rejimi ilan edilmiştir ve bu rejim  1653–1659 yılları arası devam etmiştir. 

1603 yılında Kraliçe I. Elizabeth’in ölümü sonrası tahta geçen James Stuart döneminde adada toplumsal sorunlar ortaya çıkmıştır. Kraliyet parlamentoyu fes ederek monarşiyi güçlendirme hareketlerine girişirken parlamento yanlıları ise kralın yetkilerini kısıtlayarak parlamentonun güçlenmesini istemiştir. James’in ölümü sonrası tahta geçen I. Charles döneminde toplumsal sorunlar daha da büyüyerek iç savaşa yol açmıştır. İç savaş kraliyet taraftarları olan Cavaliers ve parlamento taraftarları Rounheads arasında yaşanmıştır. Yaşanan iç savaş sonucunda Kral Charles idam edilmiştir.

Kralın ölümü sonucu ülkede cumhuriyet ilan edilmiştir. Ülke Oliver Cromwell önderliğinde parlamento tarafından yönetilmiştir. Cromwell “Lord Protector” olarak, Cumhuriyet dönemi ise “Protectorate” olarak adlandırılmıştır.

Cromwell, parlamento savunuculuğu yanında koyu dindar olarak bilinmektedir. Sabit fikirli olarak bilinen Cromwell, Makyavelist bir kişilik olarak da tanımlanmaktadır. Giriştiği savaşlarda başarılar elde ederek hem destekçilerinin hem de düşmanları onun becerilerine hayranlıklarını ifade etmiştir.

Cromwell, din adamlarına danışarak Barebone Parlamento’sunu kurmuştur. Azizler Parlementosu olarak da adlandırılan bu yapı birkaç ay sonra lağvedilmiştir. Cromwell’in önderliğinde ortaya çıkan yeni sistem beklentileri karşılamayarak dindarlığı vurgulayan askeri bir yapıya dönüşmüştür. Cromwell, parlamento taraftarlarının da etkisini kırarak ülkenin koruyucu hamisi veya gölge kral olarak adlandırılmıştır. Din karşıtı olanlar ölüm cezasına çarptırılmıştır. Halk vergiler altında ezilmiş ve ekonomik bunalım yaşanmıştır.

Kral ve monarşi rejimi ortadan kalkmış, rejim değişikliğine gidilerek Cumhuriyet ilan edilmiştir. Cumhuriyet rejimi kağıt üzerinde kalarak diktatörlüğe evrilmiştir.

Cromwell, 1658 yılında çıktığı İrlanda seferinde hastalanarak hayatını kaybetmiştir. Ölümünden sonra otorite sağlayacak bir varisi olmadığından dolayı “Protectorate” dönemi kısa sürmüştür. Cromwell’e olan tepkiler ölümünden sonrada devam etmiştir. 1961’de Cromwell’in cesedi mezardan çıkarılarak darağacına asılarak bir süre sergilenmiştir.

Protectorate Dönemi kısa sürmüş ve monarşi rejimi tekrar getirilmiştir. Kral II. Charles ülkeye gelerek rejim eski halini almıştır.