Huldrych Zwingli'nin Devrimci Yolculuğu

Reformasyon döneminde Hıristiyanlığın gidişatını etkileyecek fikirlere sahip olan Huldrych Zwingli, 1464 yılında İsviçre’nin küçük bir kasabası olan Wildhaus’da dünyaya gelmiştir. Zwingli, eğitim aldığı Viyana Üniversitesin’de hümanizm ile tanışmış, bununla beraber teoloji, felsefe ve yeni hümanizm çalışmaları da yapmıştır. Düşüncelerinin oluşmasında İsviçre milliyetçiliği ve hümanizm akımı etkili olmuştur.

Zwingli, Glarus'a kilise rahibi olarak atanmış ve on yıl boyunca bu görevi icra etmiş, bu süre zarfında Yunanca öğrenme fırsatı bulmuş ve hümanist düşünür Erasmus ile Basel'deki hümanist çevrelerle etkileşimde bulunmuştur. Hümanizme olan ilgisi, Zwingli'nin Hristiyan temel kaynaklarına dönmesine neden olmuştur. Geleneksel yorumlara bağlı kalmadan Kutsal Metinleri düşünmeye yönelen Zwingli, İncil'in basit bir şekilde anlaşılabilir olması gerektiğine inanmış ve Latin Kilisesi'nin bozucu etkisinden uzaklaşarak gerçek İsa Mesih'i anlamaya çabalamıştır.

Huldrych Zwingli, 1513-1515 yıllarında, İtalya ve Fransa için paralı asker olarak savaşmak üzere İsviçre askerleriyle birlikte savaşta papaz olarak görev almıştır. Bu deneyim, dünyevi otoritenin acımasızlığını yakından tecrübe etmesine sebep olmuş ve 1516 yılında kaleme aldığı şiirinde, İsa Mesih'in savaş ve şiddete izin vermediğini vurgulayarak başka ülkeler adına savaşa katılmanın ahlaki açıdan yanlış olduğunu savunmuştur. Zwingli, özellikle İsviçrelilerin "kiralık asker" olarak kullanılmasına karşı çıkmıştır. Bu düşünceleri, Fransa'ya olan yakınlığı sebebiyle Glarus bölgesinde, olumsuz tepkilerle karşılaşmasına neden olmuş ve Zwingli, papaz olarak Einsiedeln kasabasına gitmiştir. Burada İncil'i ibadet ve vaazlarında yorumlaması, onun ünlü bir kişi haline gelmesini sağlamıştır. 1518 yılında Zürih Büyük Kilisesi'nde halk papazı adayı olarak göreve atanmış ve bu görevi başarıyla sürdürmüştür.

Hümanist çizgide olan Zwingli’nin düşüncesinin nasıl Protestanlığa evrildiği Reform tarihçileri tarafından tartışılmıştır. Zwingli, İsviçre'de Glarus'ta kilise rahibi olarak görev yaptığı on yıl boyunca Yunanca öğrenmiş ve Erasmus ve Basel'deki hümanist çevrelerle temas kurmuştur. Hümanizme olan ilgisi, onun Hıristiyan temel kaynaklarına dönme yolunda ilerlemesine etkili olmuştur. Zwingli, geleneksel yorumlara bağlı kalmadan Kutsal Metin üzerinde düşünmüş ve İncil metninin basitçe anlaşılması ve Latin Kilisesi'nin bozucu etkisinden uzakta, "asıl İsa Mesih"i keşfetme arayışına girmiştir. Ayrıca, 1519 yılında yaşanan veba salgını Zwingli'nin teolojik anlayışını derinleştirmiş ve onun fikirlerinin şekillenmesinde önemli bir etken olmuştur.

Zwingli’nin Reformasyon hareketine katkıları Zürih’te başlamıştır. Zwingli’nin İsviçre Reformasyonunda etkili olması nedeniyle ilk ele alınan konulardan birinin rahip din adamlarının evlenmesi olması son derece beklenen bir durum olarak görülmüştür. O dönemde Zwingli, Anna Reinhart adında bir dulla yaşamaktadır ve İsviçreli diğer rahiplerle birlikte, Constance Piskoposu'na “Rahiplerin Evlenmesine İzin Verilmesi” ya da en azından “Evliliklerine Göz Yummak” konusunda dilekçe vermiştir. Evlenme konusunda ısrarcı olan Zwingli, 1524 yılında halka açık bir törenle Anna ile evlenmiştir.

Zwingli, 1519 yılında ayin düzenini değiştirerek halka Kitabı Mukaddes'i öğretmeye başlamıştır. Bu sayede ritüeller bir eğitim aracına dönüşmüştür. Zwingli, Kutsal Kitap'a uygun olmayan hiçbir şeyi kabul etmemiştir. 1522 yılında Paskalya Perhizinde, Zwingli ve diğer çalışanlar, Christoph Froschauer'ın evinde sosis yapmışlardır. Roma Kilisesi tarafından Paskalya perhiz döneminde et yemenin yasak olduğunu bilerek bunu yapmaları üzerine, kilise ve halk dindarlığını aşağılamakla suçlanan Froschauer'ın tutuklanmasına neden olmuştur, ancak Zwingli sosis yemediği için ona dokunulmamıştır. Olayın halka açıklanmasını sağlamak amacıyla Zwingli "Besinlerin Seçimi ve Özgürlüğü Üzerine" bir vaaz vermiş ve bu konuda bir broşür hazırlatmıştır. Zwingli, Hıristiyanların oruç tutup tutmamakta özgür olduklarını ve etin yenilip yenilmemesi konusunda İncil'de bir kısıtlama olmadığını vurgulamıştır. Bu olayda Zwingli, oruç konusunda kilise otoritelerine karşı çıkmış ve aynı zamanda bunu bir sınıf çatışması olarak da görmüştür. Çünkü Kilise etlerden uzak durarak, pahalı yiyeceklerle doyabiliyordu, oysa işçiler zorlu koşullara dayanmak için sosis yemek zorunda kalıyordu. "Sosisler Vakası" olarak adlandırılan bu olay, İsviçre Reformu'nun halk arasında yayılmasına katkıda bulunmuştur.

21 Temmuz 1522 tarihinde, Zürih Belediye Meclisi'nin Büyük Konseyi, reformasyonu kabul etme yolunda önemli bir adım atmıştır. Onlar, Zwingli'nin önerisi doğrultusunda, Kitab-ı Mukaddes'in kiliselerde doğrudan öğretilmesini öngörmüşlerdir. Reformun ilerlemesi için büyük bir adım olan 29 Ocak 1523'te, “Kilise mi yoksa Kutsal Kitap mı öncelikli olmalı?” tartışmasını sonlandırmak amacıyla bir münazara düzenlenmiştir. Münazara, Almanca diliyle gerçekleştirilmiş ve Kutsal Kitap, hakem olarak kabul edilmiştir. Bu kararlar, Zwingli'nin lehine yorumlanmış ve Zwingli, "67 Madde" adı verilen reform prensiplerini ilk defa bu platformda sunmuştur. Bu prensipler genel olarak şu şekildedir; selamet yalnızca Tanrı'nın lütfuyla sağlanır, Kutsal Kitap'ın otoritesi kesindir ve Papa'nın yanı sıra Kutsal Ayin, selamet için yeterli değildir. Hayır işleri, Azizler, tarikatlar ve din adamlarının evlenme yasağı gibi Ortaçağ kilise düzenini reddetmiştir. Zwingli'nin bu temel ilkeleri, İsviçre Reformasyonu'nun temel taşlarından biri olmuştur ve onun etkisiyle kilise düzeni ve teolojisi köklü bir şekilde değişmiştir.

Zürih Reformasyonu'nun kabul edilmesi, Zwingli'nin sunmuş olduğu temel prensiplerin onaylanmasıyla resmiyet kazanmıştır. Bu sayede Zürih, yönetim tarafından desteklenen ilk Protestan eyalet olmuştur. 1528 yılında Bern Kantonu'nun da reformasyonu kabul etmesi, bu hareketin yaygınlık kazanmaya başladığının göstergesi olarak kabul edilmiştir. Zwingli, reform sürecinde giderek kendisini bir peygamber gibi görmeye başlamış ve takipçilerine, "Korkusuzluk sizin zırhınızdır! Gözünüzü dört açmalı ve savaş için hazır olmalısınız. Tanrı günahlı dünyayı uyarmak için her yere peygamberlerini gönderir." şeklinde hitap etmiştir. Ancak, bu gelişmeler İsviçre'nin Katolik kantonları tarafından olumsuz karşılanmıştır. 1531 yılında büyük bir orduyla Kappel'de Zürih ordularıyla çarpışan Katolikler galip gelmiş, Zwingli tutuklanarak ertesi gün idam edilmiştir. Bununla birlikte, İsviçre'deki reformcu kiliseler varlıklarını sürdürmüşlerdir. Zwingli'nin öğretileri, İsviçre'deki diğer bölgelerde ve Protestan dünyasında derin etkiler bırakmış ve Protestan Reformasyonu'nun gelişimine katkıda bulunmuştur.