Hristiyanlığın En Önemli Bayramı: Paskalya

Paskalya Bayramı'nda Hristiyanlar genellikle birbirine çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı, farklı renklere boyanan ve haşlanan Paskalya yumurtaları hediye etmektedir. Bu günde evlerde özel çörekler yapılır, mumlar yakılır ve dualar okunur. Peki, Hristiyanların kutladığı “Paskalya Bayramı” aslında nerden gelmektedir?

Paskalya Bayramı'nın temelde iki kaynağı bulunmaktadır. Bunlardan ilki "Ostara" isimli pagan bahar festivalidir. İkincisi ise Mısır'da kölelikten kurtulan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anlatan "Fısıh Bayramı'dır". Hristiyanların paskalyayı kutlama nedeni "Fısıh Bayramıyla" ilişkili olan Hz. İsa’nın dirilişidir.

Paskalya “Dallar Bayramı”, paskalyadan önceki son pazar günü olan “çile haftası” ile başlar. Birkaç günün ardından "Kutsal Perşembe", "Kutsal Cuma", "Kutsal Cumartesi" ve "Paskalya Pazarı" ile son bulur.

Paskalya Efsanesi

Hz. İsa hayatta iken insanlar her yıl Kudüs’e "Fısıh Bayramını" kutlamaya gitmekteydi. Bayram birkaç gün sürüyordu, gelen aileler kuzu kurban edip yiyorlardı. Hz. İsa da geleneklere uyan bir Yahudi’ydi. Paskalya efsanesine göre "Dallar Bayramı’nda" yani paskalyadan önceki son pazar gününde Hz. İsa Kudüs'e eşeği üzerinde giriş yaptı. Şehre girişi esnasında insanlar Hz. İsa’yı alkışlıyor, eşeğinin bile tozlu zemine basmaması için yere palmiye yaprakları seriyorlardı. Kudüs o zamanlar Romalıların işgali altındaydı ve Yahudiler Hz. İsa’nın onları kurtaracağına inanıyordu. Romalılar Hz. İsa’nın bu kadar sevilmesinden hoşnut değildiler. Çok fazla güç topladığını düşünüyor ve korkuyorlardı. Efsaneye göre "Hamursuz Festivali'nin" akşamında Hz. İsa 12 havarisi ile birlikte şarap içti ve ekmek yedi. "Kutsal Perşembe" yani paskalyadan önceki son perşembe hala Hristiyanlar tarafından “son akşam yemeği” olarak kutlanmaktadır.

Hristiyanların inanışına göre Hz. İsa 12 havarisinden birinin, kendisini Romalılara satacağını biliyordu ama hala onları seviyordu. Sevgisini ve birbirlerine hizmet edebilmelerinin gerekliliğini göstermek adına havarilerinin ayaklarını yıkadı. Yemekten sonra Zeytindağı’na gitti ve gece yarısına kadar dua etti. Öleceğini bildiği için korkuyordu. Dua ederken Roma askerleri geldi ve Hz. İsa'yı yakaladılar. Havarilerinden Judas onu Romalılara satmıştı. Hz. İsa Roma valisi Pilatus tarafından tutuklandı. Pilatus Hz. İsa’ya Yahudilerin kralı olup olmadığını sordu. Oda Yahudilerin kralı olduğunu söyledi. Bunun üzerine Pilatus Hz. İsa'ya çarmıhta ölüm cezası verdi. Romalılar Hz. İsa'ya güldüler ve kafasına dikenden yapılmış bir taç taktılar. Gerileceği çarmıhı dağa Hz. İsa'ya çıkarttılar. Dağa vardıklarında çarmıhta gerilerek öldürüldü. Daha sonra annesi ve arkadaşları onu çarmıhtan indirip vücudunu bir bezle örttüler ve cesedi bir mağaraya sakladılar. Mağaranın girişine ise mezarı kapatması için devasa bir taş yerleştirdiler.

Paskalyanın ilk günü yani kutsal perşembe günü bazı kadınlar mezara bakmak için mağaraya gitmişlerdi ama mağaranın girişindeki devasa taşın kenara itildiğini ve mağaranın boş olduğunu gördüler. Bu kadar büyük bir taşı kimin kenara çekebileceğini anlayamıyorlardı. Birdenbire önlerinde bir melek belirdi ve İsa’nın hayata geri döndüğünü bildirdi. O gün akşam havariler yemek için toplanmışlardı. Birdenbire Hz. İsa ortaya çıktı. Tanrı tarafından diriltildiğini ve cennete alındığını havarilerine söyledi.

Paskalya Gelenekleri ve Barındırdıkları Anlamlar:

1) Paskalya Yumurtaları:

Dışarıdan bakıldığında sert bir taşa benzeyen ama içinde bir canlı yetişen yumurta birçok kültürde yaşamı simgeler. Bu olay ilkbaharda doğanın tekrar canlanmasını andırır.

2) Paskalya Yumurtası Aramak:

Pagan ilkbahar festivalinde insanlar birbirlerine süslü ve renkli yumurtalar verirlerdi. Hristiyanlık yayıldığında birçok piskopos bu geleneği yasakladı ama insanlar hala sevdiklerine yumurta hediye etmek istiyorlardı. Bundan dolayı yumurtaları saklıyorlar ve sevdikleri kişiler bu yumurtaları bulmaya çalışıyorlardı.

3) Paskalya Tavşanı:

Tavşan hızlı üreyen bir hayvan olduğu için doğurganlığı sembolize eder. Paganların paskalyayı kutlama nedeni olan doğurganlık tanrısının sembolü de tavşandı. Hristiyanlar da bunu kendi paskalyalarına dâhil ettiler.

4) Paskalya Kuzusu:

Paskalya kuzusu "Hamursuz Festivaline" dayanmaktadır. Yahudiler bu festivalde tanrıya bir çok baharatla hazırladıkları bir kuzu kurban ediyorlardı. Hz. İsa'da bu festivale katılıyordu. Son akşam yemeğinde öleceğini bildiği için kendisini “Tanrının Kuzusu” olarak adlandırmıştır.

Yukarıda anlatılanlar Hristiyan kültür ve kaynaklarında ifade edilenlere dayanarak kaleme alınmıştır. İslam literatürü, Kur'an ve sünnet temelli düşünüldüğünde konu daha farklıdır. Meselenin bu yönünü de bir başka yazıda kaleme alabilme temennisi ile konuyu tamamlıyorum.