Hristiyanların Modernleşme Hareketi: Nostra Aetate

Nostra Aetate Katolik Kilisesi ile Hristiyan olmayan dinler arasındaki ilişkiyi kurmayı amaçlayan bir bildiridir. 1965'te İkinci Vatikan Konsili tarafından kabul edilen bu belge, Kilise'nin dinler arası ilişkilere yaklaşımında bir dönüm noktası olmuştur. Bu yazımızda, Nostra Aetate'in ana temalarını ve kabul gördüğü dönemi daha derinlemesine inceleyeceğiz.

II. Vatikan Konsili ile birlikte Hristiyanlık bir “çağdaşlaşma” çabası içine girmiştir. 1962'de Papa XXIII. Loannes tarafından düzenlenen konsil, 1965'te Papa VI. Paulus tarafından sonlandırılmıştır.

II. Vatikan Konsilinde alınan kararlar, konsilin sonunda toplu bir şekilde yayımlanmıştır. İsimlerini Latince ilk kelimelerinden alan belgeler temelde üç kategoriye ayrılmaktadır:

1) Constitutiones (Yasalar)

2) Decreta (Kararnameler)

3) Declarationes (Beyannameler)

Nostra Aetate ise Decreta kapsamında yayımlanan belgelerden biridir. Sadece beş paragraftan oluşan belge bu hali ile konsil külliyatı içerisinde oluşan en kısa metindir fakat içerik bakımından konsili en zorlayan belgedir.

Nostra Aetate, kilisenin tarihinde ilk defa diğer din mensuplarından olumlu bir dille söz etmesi nedeniyle dikkat çekmiştir. Bu kararla Katolik Kilisesi kendi inancını koruyarak diğer dinlerin kutsallığını da kabul etmektedir. Belge Müslümanlar, Yahudiler, Hindular ve Budistlerden bahseder. II. Vatikan Konsili bazen sadece Nostra Aetate’ye indirgendiği gibi, Nostra Aetate’de çoğu zaman Katolik-Yahudi ilişkilerine indirgenmektedir.

Nostra Etate’yi tam anlamıyla anlamak için Yahudi Katolik ilişkilerini ve Kilisenin durumunu incelememiz gerekmektedir.

Kilisenin Durumu

8. yüzyıla kadar Katolik Kilisesi bir devlet kurumuna benzer bir yapıya sahipti. Aldığı kararlar da bu minvalde gelişmekteydi ama 8. yüzyılda Frenk Kralı Pepin sayesinde kilise kendi toprakları olan bir devlet haline geldi. Bu durum Kiliseyi sadece dini değil siyasi arenanın da önemli bir aktörü haline getirdi. Fransız devrimi ile birlikte ortaya çıkan pek çok yeni “izm” ya kiliseye karşıydı, ya da kilise tarafından düşman olarak görülüyordu. Böyle karışık bir durumda olan kilisenin içinde bir bütün olup tek bir düşünceyi benimsemesi imkansızdı. Bundan dolayı Katolik Kilisesi ikiye ayrıldı: Bir tarafta modern dünyayla uzlaşmaya daha yakın, ya da en azından daha liberal bir görüşe meyledenler; diğer yanda modernizm ve türevlerine karşı katı bir şekilde karşı çıkanlar. I. Vatikan Konsili daha muhafazakar, modernizm düşmanı bir konsil iken, II. Vatikan Konsili çağdaşlaşma ve modern dünyaya açılmaya meyilli bir konsildi.

Yahudi-Hıristiyan ilişkileri

Katolik Kilisesi'nin geleneksel öğretisine göre Yahudiler İsa’nın çarmıha gerilmesinin baş sorumlularıydı ve bu yüzden “Tanrı Katili” (Deicide) olarak görülüyorlardı. İsa tekrar gelinceye kadar yeryüzünde eziyet çekmeleri de Tanrı’nın bir emri ve iradesiydi. Kilisenin “yenilenmesi” demek birçok alandaki geleneksel görüşlerini değiştirmek demekti ki buda kolay değildi. Bu açıdan bakıldığında II. Vatikan Konsili ve Nostra Etate’nin ilanı Katolik-Yahudi ilişkileri açısından büyük bir dönüm noktasını teşkil etmektedir.

Kilise Nostra Aetate ile birlikte Yahudilere karşı olan geleneksel görüşü yerine daha yeni ve uzlaşmacı bir yaklaşım benimsemiştir. 1994 yılında Vatikan ile İsrail devletlerinin birbirini tanımasıyla sonuçlanan sürecin Nostra Aetate ile başladığı söylenebilir. Kısaca Nostra Aetate, Katolik Kilisenin modernleşmesinin önünde bulunan en büyük engellerden biri olan Yahudi-Katolik sorununu çözmeye yönelik ilk adımdır.