Hristiyanların Endülüs’ü Geri Alma Projesi: Reconquista

718 yılında başlayan ve yaklaşık sekiz asır boyunca devam eden, 1492 yılında Gırnata’nın işgal edilip Endülüs devletinin yıkılması ile de etkisini daha net göstermeye başlayan bir sürecin adıdır Reconquista. Daha net bir ifadeyle Hristiyanların Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma projesi olan bu hareket, Müslümanların zayıflaması ve yaşanan iç karışıklıklar sebebiyle Hristiyanlar için bir fırsata dönüştü.

Reconquista İspanyolca ‘Yeniden Fetih’ anlamına gelir. İber Yarımadasındaki Hristiyanların burada bulunan Müslümanların varlığını ortadan kaldırma amaç ve çabalarına verilen addır.

Reconquista hareketini üç aşamalı olarak ele almak mümkündür. Bu aşamalardan ilki 718’den 1085’e, ikincisi 1085’ten 1236’ya ve son aşama 1236’dan 1492 yılına kadar devam eden süreçtir.

Müslümanların Endülüs’teki hakimiyeti 1085 yılında Tuleytula şehrinin Hristiyanların eline geçmesiyle zayıflamaya başlamıştır. 1212 yılında Muvahhidler ile Kastilya krallığı arasında gerçekleşen İkâb savaşı sonucunda Muvahhidler savaşı kaybetmiştir. Bu mağlubiyet sebebiyle 1236 yılında Müslümanlara üç asır başkentlik yapmış Kurtuba (Cordoba), 1248 yılında ise çok önemli şehirlerden biri olan İşbiliyye (Sevilla) Hristiyanların eline geçmiştir. Müslümanların bir kısmı Kuzey Afrika’ya, bir kısmı da Gırnata şehrine göç etmek zorunda kalmışlardır. Göç etmeyenler ise Hristiyanların hakimiyetinde yaşamaya başlamışlardır.

1469 yılında Katolik Krallar olarak bilinen Kastilya kraliçesi İzabella ile Aragon kralı Fernando’nun evlenmesiyle İspanyollar iyice kuvvetlenmiş Müslümanların hakimiyeti altında olan şehirler hızla Hristiyanların eline geçmeye başlamıştır. 1490 yılına gelindiğinde Endülüs’te Müslümanların elinde sadece Gırnata şehri kalmıştır. Kısa süren bir direnişin ardından 1492 yılında Endülüs’ün son kalesi olarak da ifade edebileceğimiz Gırnata şehri yapılan anlaşma gereği Hristiyanlara teslim edilince Müslümanların 8 asır süren İspanya hakimiyetleri sona ermiştir. İspanyolların ‘megali ideası’ olarak gördükleri Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma yani Reqonquista hareketi böylece tamamlanmış oldu.

Hristiyanlarla yapılan anlaşma gereği Müslümanların yaşamları, din, mal ve can emniyetleri garanti altına alınacaktı. Fakat İspanya yönetimi ‘tek din’ ve ‘tek ulus’ politikası ile Müslümanlara baskı yapmaya başladı. Engizisyon mahkemeleri kuruldu. İnsanlar zorla Hristiyanlaştırılmaya başlandı. Pek çok cami kiliseye dönüştürüldü. Müslüman kızlar Hristiyan erkeklerle evlendirilmeye zorlandı. Müslümanların silah taşıması yasaklandı. Bu yasağa uymayanlara hapis ve ölüm cezaları verildi. Müslümanlara çeşitli işkenceler ve zulümler uygulandı.

Gitgide artan baskılarla birlikte Müslümanları asimile etmek isteyen İspanyollar çeşitli fermanlarla Arapça konuşulmamasını, konuşanların ölümle cezalandırılmasını, Müslümanların kendi kıyafetlerini giymemelerini ve Arapça kitapların yakılmasını emrettiler.

Müslümanlar zorunlu olarak göç etmeye zorlandı. Yeni doğan Müslüman çocuklar Hristiyan ailelere teslim edildi ve çocuklara Müslüman isimler verilmesi yasaklandı.

Tüm bu baskılar sonucunda Müslümanların bir kısmı İslam dinini gizlice yaşayıp görünüşte Hristiyan olmuş gibi davranmak zorunda kaldılar. Bu Müslümanlara Moriskolar adı verildi.