Hatalı Tercümenin Musa Heykeli’ne Yansıması

16. yy’da Papa II. Julius kendi mezarı için bir tasarım hazırlatmıştır. O dönemde kendi mezarını tasarlamak son derece sıradan bir durum olarak görülmektedir. Papa Julius da kırktan fazla heykelin bulunacağı mezarını tasarlatmış ve dönemin ünlü isimlerinden olan Michelangelo’yu bu iş için görevlendirmiştir.

Günümüzde San Pietro Kilisesi’nde bulunan Papa II. Julius’un mezarı Papa’nın tasarlandığı şekilde olmamıştır. Çünkü Michelangelo bu mezar için çalışmalarını sürdürürken, Papa tarafından Sistine Şapeli’nin tavanlarını boyamak için görevlendirilmiştir. Bu nedenle çok sayıda heykel mezara eklenememiş, planlandığı görkeme sahip olamamıştır. Fakat mezarın merkezinde yer alan Musa heykeli görülmek istenen sanat eserleri arasında ilk sıralara yerleşmiştir. Michelangelo’nun titizlikle inşa ettiği Musa heykeli normal insan boyutlarından çok daha büyük şekilde tasvir edilmiştir.

Genel bir kabule göre Musa’nın tasvir edildiği an; Tanrı’dan on emiri aldıktan sonra halkının yanına gittiği ve onların altın buzağıya taptığını gördüğü andır. Sağ kolunun altında tutmakta olduğu iki tablet ise onun Tanrı’dan on emri almış olduğunu göstermektedir. Heykelde Musa her ne kadar oturur pozisyonda olsa da bakışlarından ve bacaklarının konumundan onun bu anın hemen ardından ayağa kalkacağı anlaşılmaktadır. Bakışları Musa’nın son derece öfkeli ve kızgın olduğunu göstermektedir.

Musa heykelinde dikkat çekici olan bir ayrıntı da Musa’nın başında olan boynuzlardır. İlk bakışta fark edilemeyen bu boynuzlar o dönemde yapılmış olan İncil çevirilerindeki hatalı tercümeden kaynaklanmaktadır. İbranice “k-r-n” harfleri Latince’ye “keren” şeklinde tercüme edilmiş ve bu da “boynuz” anlamında metne eklenmiştir. Fakat bu harfler “karan” şeklinde tercüme edildiğinde anlam “ışıl ışıl” veya “ışık demeti” anlamına gelmektedir. Tevrat’ta geçen bu ifadenin doğru tercümesi şu şekildedir;

“Musa elinde iki antlaşma levhasıyla Sina Dağı'ndan indi. RAB'le konuştuğu için yüzü ışıldıyordu, ama kendisi bunun farkında değildi. Harun'la İsrailliler Musa'nın ışıldayan yüzünü görünce, ona yaklaşmaya korktular.” (Çıkış 34:29-30)

Latince tercümede geçen aynı yer;

“Ve Musa daha sonra Sina Dağı’ndan iki antlaşma tabletiyle indi. Tanrı ile konuştuğu için yüzünün ‘boynuzlu’ olduğunu bilmiyordu. Ve Harun ve İsrail’in çocukları Musa’nın ‘boynuzlu’ suratını görünce, yanına yaklaşmaya korktular.”

Bir tercüme hatasının nelere sebep olabileceğini Michelangelo’nun eserinde açıkça görmekteyiz. Michelangelo’nun Musası sayesinde İtalyanların “Traduttore, traditore” (mütercim haindir) sözlerini neden söylediklerini daha iyi anlamak mümkündür.