Fiziğin Mimariye Yansıması: Eskimo İgloları

Arktika bölgelerin yerli halkından biri olan Inuitler tarafından icat edilen iglolar, zengin bir tarihe sahiptir. Inuitler, yüzlerce yıldır iglo inşa etmişlerdir. Martin Frobisher adlı bir kâşif Kuzeybatı Geçidi'ni keşfetmek için yaptığı seferler sırasında 1576 yılında Baffin Adası'na inmiş ve burada bir Inuit iglo köyüyle karşılaşmıştır.

"İglo" terimi Inuit yani Eskimoların dilinde "ev" anlamına gelen "iglu" kelimesinden türemiştir. Kanada, Alaska, Grönland ve Sibirya'nın Arktika bölgelerinde yaşayan Inuit toplulukları bu kardan evleri aşırı sıcaklıklara dayanacak ve kış avı seferleri sırasında kendilerine barınak sağlayacak şekilde ustalıkla inşa etmişlerdir. Sıkıştırılmış kardan yapılan bu kubbe şeklindeki yapılar, ortaya çıktığı ve çoğunlukla yer aldığı bölge olan Kuzey Kutbu ile ilişkilendirilse de sahip olduğu mimari incelikleri ile dünya çapında modern mimarlara ilham vermiştir.

İglo evler, mimari yaratıcılıkları ve doğal malzeme kullanımlarıyla ünlüdür. Geleneksel yapıdaki iglolar, karın bloklar halinde sıkıştırılması ve sonrasında da bir kubbe oluşturmak için dairesel bir şekilde döşenmesi ile ortaya çıkmaktadır. Bu süreç, karın yalıtım özelliklerinden faydalanarak ısıyı muhafaza eden ve sakinleri dışarıdaki soğuktan koruyan verimli bir muhafaza özelliği de sunmaktadır. İşlevsel tasarımlarına ek olarak igloların genellikle üst kısımda, nem ve karbondioksitin salınmasını sağlayan bir havalandırma deliği bulunmaktadır. Bu basit ama etkili havalandırma sistemi, konforlu ve güvenli bir yaşam ortamı sağlamaktadır.

Kar ve buzun hâkim olduğu bir bölgelerde, özellikle de Kuzey Kutup dairesinin üzerindeki uzun ve karanlık kış aylarında iglo evler, önemli bir barınak görevi üstlenmektedir. İnşasında karın kullanılma sebeplerinden biri ise karın sahip olduğu yalıtkanlık ve ısıyı muhafaza etme özelliğidir. İglo evlerde içeride bulunan hava cepleri, yapıyı mükemmel bir yalıtkanlığa ulaştırmaktadır. Öyle ki dışarıda sıcaklık -45°C'ye kadar düşerken bir iglonun içerisi, yalnızca vücut ısısıyla -7°C ile 16 °C arasında değişebilmektedir.

İgloların basit ve klasik formu dışında çeşitli boyut ve tasarımlara sahip olduğu da bilinmektedir. Klasik görüntüsü küçük, kubbe şeklindeki bir barınak olsa da birkaç kubbenin birbirine bağlanmasıyla birden fazla odaya sahip daha büyük iglolar da inşa edilebilmektedir. Bu çoklu odalar ise daha geniş yaşam alanlarına ve hatta ortak yapılara imkân tanımaktadır. Yetenekli inşaatçıların temel ve basit formlu bir igloyu sadece birkaç saat içinde inşa edebildiği bilinmektedir. Spiral şekilde inşa edilen sıkıştırılmış kar blokları hızla donarak igloların hızlı bir şekilde kurulmasını sağlar. Bu verimlilik, aşırı hava koşullarının ciddi tehditler oluşturabileceği Arktik ortamlarda çok önemlidir.

Tüm bu işlevlerine ek olarak bazı yerli Arktika iglolarının yıldızları izlemek için geçici gözlemevleri olarak kullandığı da bilinmektedir. Uç kısımdaki küçük giriş, gece gökyüzünün net bir şekilde izlemeye imkân sağlarken soğuk rüzgâra karşı kalkan vazifesi görür. İgloların yoğun kar duvarları şaşırtıcı derecede ses yalıtımı sağlamaktadır. Bu hayati özellik avlanmak ve vahşi yaşamdan kaçınmak için zorlu Kuzey Kutbu şartlarında oldukça önemlidir.