Filistin Direnişinin Sembolü: Naci Ali ve Hanzala

Naci Ali, ülkedeki siyasi duruma yönelik eleştirileriyle tanınmış bir Filistinli karikatüristtir. Tiberya'nın el-Şecera köyünde doğmuştur. İsrail güçleri köyünü işgal ettiğinde ailesiyle birlikte güney Lübnan'a göç etmek zorunda kalmıştır. Saida yakınlarındaki Ayn el-Hilwa mülteci kampına yerleşmiş, 10 metrekarelik bir çadırda hayatlarını sürdürmüşlerdir.

Sanatsal yeteneği ilk dönemden itibaren açıkça görülen Naci Ali, ilköğrenimini Hıristiyan Kiliseleri Birliği'nin (Union des Églises Chrétiennes) idaresindeki okulda 1951'de tamamlamıştır. Geçimini bir süre portakal ve zeytin toplayarak sağlamış ve ardından kuzey Lübnan'daki Trablus'a taşınmıştır. Öğrenim hayatına Beyaz Babalar (Pères Blancs) tarafından yönetilen Teknik Okulda ticaret öğrenmek amacıyla devam etmiştir. 1953'te araba tamircisi diploması almış ve Beyrut'a dönerek çeşitli endüstriyel atölyelerde çalışmıştır. 1957'de Suudi Arabistan'a gitmiş ve burada iki yıl araba tamircisi olarak çalışmıştır. Boş zamanlarında resim yapan Ali Naci, biriktirdiği az miktarda parayla mülteci kampındaki ailesi için küçük bir mutfağı ve banyosu olan; tuğla ve metalden yapılmış büyük bir oda inşa etmiştir. 1959'da Lübnan Güzel Sanatlar Akademisi'ne (Académie Libanaise des Beaux-Arts) kaydolmasının ardından hayatı farklı bir boyut kazanmıştır. Arap Milliyetçi Hareketi'ne üye olması ve broşür dağıtması nedeniyle Lübnan ordusunun kışlalarında sık sık gözaltına alınmış, onun bu girişimleri akademideki eğitimini tamamlamasına engel olmuştur. Daha sonraları şansı yaver gitmiş, Sur kentindeki Caferiyye Okulu'nda çocuklara resim öğretmeni olarak işe başlamıştır.

Filistinli yazar ve gazeteci Ghassan Kanafani, 1962 yılında Ali Naci’nin çizimlerini el-Hurriyya dergisinde yayınlayan ilk kişiydi. Kanafani, Ali'nin çizimlerinin Ayn al-Hilwa kampında düzenlenen sergisine katılmış ve gördüklerinden etkilenmişti. O günden sonra derginin sayfalarında zaman zaman Naci Ali'nin çizimleri de yer almaya başlamıştır. 1963 yılında Ghassan Kanafani'nin çabalarıyla Naci Ali, milliyetçi eğilimleri olan haftalık el-Tali'a dergisinde editör, illüstratör ve sanat yönetmeni olarak çalışmak üzere Kuveyt'e taşınmıştır. Üç yıl sonra Lübnan'a dönerek el-Hurriyya dergisinde ve el-Yevm gazetesinde yaklaşık bir yıl illüstratör olarak çalışmış ve ardından tekrar Kuveyt'e geri dönmüştür.

1968'de el-Tali'a Dergisi geçici olarak kapatılınca altı yıl boyunca Kuveyt'in günlük el-Siyasa adlı gazetesinde tam zamanlı karikatürist olarak çalışmıştır. Mart 1974'te Naci Ali Beyrut'a dönmüş ve yeni yayınlanmaya başlayan el-Safir gazetesinde karikatürist olarak çalışmaya devam etmiştir. O dönemden itibaren Naci'nin 1969 yılında Kuveyt'te el-Siyasa'da çalışırken çizdiği çocuk Hanzala karakteriyle ünü Arap dünyasına yayılmıştır. Hanzala, memleketine dönene kadar asla büyümeyecek olan on yaşında bir çocuktur; her zaman sırtı dönük ve elleri arkasında kilitli olarak görünür. Hanzala adeta Naci'nin çizimlerindeki imzası gibi bir şey olacaktır. Figürü "benim için bir nevi pusula ve bu pusula sürekli Filistin'i gösteriyor" sözüyle tanımlamıştır.

Hanzala, İsrail'in kurulması için evlerinden sürülen diğer Filistinli çocukları temsil eden; dağınık, sersemlemiş ve yalınayak 10 yaşında Filistinli bir çocuktur. Ali bir defasında Hanzala hakkında şöyle demiştir: "O benim Filistin'den ayrıldığım yaştaydı ve bir bakıma bugün hala o yaştayım. Her çalıyı, her taşı, her evi ve her şeyi hatırlayabildiğimi ve hissedebildiğimi duyumsayabiliyorum." 1973'ten itibaren karakter, Filistinlilerin içinde bulunduğu kötü durumun çözüme kavuşamamasına karşı bir protesto olarak ve dünyanın onlara nasıl sırt çevirdiğini yansıtmak için yüzü başka tarafa dönük olarak çizilmiştir. Hanzala ismi, Filistin'e özgü tadı acı olan bir bitkinin Arapça karşılığı olan “handhal” kelimesinden gelmektedir.

Filistinli Malcolm X olarak bilinen Naci, Arap ve dünya karikatürünün en önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir. Sayıları on dört bine yaklaşan çizimleri, Filistin ve Arapların içinde bulunduğu duruma yönelik acımasız eleştirileriyle öne çıkmaktadır. Bu çizimler onun kaygılarını, Filistin halkının acı ve ıstıraplarını ifade etmesinin tek yolu olmuştur. 

Ali Naci’ye ait bir başka karakter olan Fatıma uzlaşmayı reddeden, Filistin davası ve bu davanın nasıl çözüleceği konusunda net bir vizyona sahip Filistinli kadını temsil ediyordu. Uzun boylu, zayıf, çalışkan ve uzun bıyıklı bir kocası vardı. Bir diğer karakterleri de fırsatçı Arap liderlerini temsil eden çıplak kalçalı şişman adam karakteri, Filistinli çocuklar onu taş yağmuruna tutarken çoğu zaman şaşkın şaşkın duran İsrailli askerleridir.

1979 yılında Şam'da düzenlenen Arap Karikatürleri Sergisi'nde Naci Ali birincilik ödülünü kazanmıştır. Dünya Gazeteler ve Haber Yayıncıları Birliği tarafından 1988 yılında dünyanın en önemli karikatüristlerinden biri olarak “Özgürlüğün Altın Kalemi” ödülüne layık görülmüştür. Japon Asahi Shimbun gazetesi onu dünyanın en önemli on karikatüristinden biri olarak seçmiştir.

22 Temmuz 1987'de kimliği belirsiz bir genç, Londra'da uluslararası el-Kabas gazetesinin ofislerinin yakınında Naci Ali'yi vurmuştur. 29 Ağustos 1987'deki ölümüne kadar komada kalmış ve Londra'daki Brookwood İslami Mezarlığı'na gömülmüştür. Suikastın arkasındaki tarafın kimliği hala kesin olarak bilinmemektedir.

Suikastın ardından anısını yaşatmak için Beyrut'ta Naci el-Ali Kültür Merkezi kurulmuştur. Mısırlı film yıldızı Nur el-Şerif, Aralık 1991'de Mısırlı Atıf el-Tayyib'in yönettiği, senaryosunu Beşir el-Dik'in yazdığı “Naci el-Ali” adlı uzun metrajlı filmi karakterini konu edinmiştir. Ürdünlü yönetmen Hana el-Ramli, Naci Ali'nin Hanzala'sı hakkında The Icon adlı kısa bir belgesel film çekmiştir.