Etkin Azınlık: Moriskolar

Müslümanlar, 8. yüzyılla birlikte İspanya topraklarında varlık göstermeye başladı. Önce fetihler ardından İslamiyet dini ve kültürü yarımadayı tesiri altına aldı. Bu süreç esnasında güç anlamında sürekli dalgalanmalar oldu. Müslümanlar’ın adadaki hakimiyeti yavaş yavaş arttı ve uzun yıllar sürdü. Buna karşılık zamanla güçlenen Hıristiyanlar etki alanını genişletti ve 1492’de Gırnata’nın Müslümanlar’ın elinden çıkışıyla adadaki tek güç konumuna geldi. Hristiyanlar’ın yönetimi tamamen ele almasıyla bu tarihten itibaren yeni bir dönem başladı. İspanyollar’ın, Reconquista ismini verdikleri ‘yeniden fetih’ ile Müslümanlar’ın dinlerini değiştirmeleri ya da ülkeyi terk etmeleri istendi. Vatanlarını terk etmeyen ve Hıristiyan olduklarını ilan eden ancak kendi yaşamında Müslüman olmayı sürdüren bu insanlara İspanyollar tarafından Morisko ismi verildi.

1492’de Gırnata’nın düşüşüne kadar Müslümanlar’ın ekonomik durumları gayet iyiydi. Gelenekle işlerini sürdüren, medeni ve eğitimli kitleler Müslümanlardan oluşuyordu. Reconquista’nın başlamasıyla birlikte İspanyollar’ın en büyük sorunu nitelik problemiydi. 20 bin civarında nitelikli nüfusla birlikte meydana gelecek gelir kaybını telafi etmeleri mümkün değildi.

Moriskolar yeni dönemde de hala ekonominin bel kemiğini oluşturuyordu. Alım-satım, kira ya da ortak girişim konularında onlar uzmandı. Moriskolar arazileri derebeylerinden kiralar, Hıristiyan işçiler de yevmiye usulü bu tarlalarda çalışırlardı. Büyük çapta ekin, mısır, kenevir, lif, keten, yonca, sebze ekerler ve ticaretini yaparlardı. Silah ticaretine de uzak değillerdi. Silah alım-satımını gerçekleştiriyor aynı zamanda silah ve zırh üretebiliyorlardı.

İber yarımadasının dışındaki dünya ile bağlantıları oldukça iyiydi. Kuzay Afrika ve Osmanlı toprakları ile ilişkileri devam ediyordu. Silahtan kumaşa, baharattan ziynet eşyalarına kadar tüm ticari alanlarda faaldiler. Yahudiler gibi yalnızca ticaretle uğraşmıyorlardı. Aynı zamanda İber yarımadasının üretimine de büyük katkıları vardı. 

1492’den 1614’e kadar süren sürgünün tam anlamıyla gerçekleşmemesinin sebebi Moriskolar’ın ada için vazgeçilemeyecek bir topluluk olmasıydı. Bunun yanında Moriskolar’ın güçlü olmaları İspanyol hakimiyetine karşı her zaman tehdit unsuruydu. Radikal bir sürgün ve katliam emrinin verilmesi ancak 2. Felipe zamanında gerçekleşti.