Ebionitlik 101

Hıristiyanlık, bugünden bakınca, Pavlus’un oluşturduğu teolojik doktrinin sistemleşmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk dönem Hıristiyanlık tarihi incelendiğinde Yahudi-Hıristiyanlar ve putperest kökenli Hıristiyanlar şeklinde orijin olarak mensuplarının ikiye ayrıldığı görülür. Pavlus’un yorumu Hıristiyan dünyasında yaygınlık kazandıktan sonra Yahudi-Hıristiyanlık marjinalleşir. Yahudi-Hıristiyanlar Hz. İsa’yı mesih kabul etmekle Yahudilerden, Yahudi şeriatını uygulamakla Hıristiyanlardan farklılaşır.

Yahudi kökenli Hıristiyan mezheplerinden biri Nasuralar’dır. Hz. İsa ve tebaası hem kanonik kabul edilen Matta ve Yuhanna’da hem de apokrif metinlerde Nasura olarak adlandırılırlar. Başlangıçta dini emirleri gözetenler anlamında Nasuralar ismini taşıyan bu gruba daha sonra fakirler anlamına gelen Ebionitler adı verilmiştir.

Ebionitler, Hz. İsa gibi Yahudi toplumuna mensuptur. Yahudi şeriatına tamamen bağlı olup Şabat kurallarını uygularlar. Yahudilerle aralarındaki en önemli fark Hz. İsa’yı peygamber ve Mesih olarak kabul etmeleridir.

Ebionitler’in önderi Hz. İsa’nın kardeşi Sıddık Yakub’tur. Pavlus ile zıt bir İsa algısına sahiptirler. Pavlus’u samimiyetsiz ve dönek olarak görürler. Yahudiliğin ayin ve ritüellerini yerine getirirler. Yahudiliğin dini bayramlarını kutlarlar. Ekmek şarap ayininde bulunan ekmek ve şarabın Hz. İsa’nın eti ve kanı olduğu görüşünü ve Hz. İsa’nın uluhiyetini kabul etmezler.

Zahidane bir hayat Ebionitlik’te esastır. İdeal yaşamın bitkilerle beslenmek olduğunu savunurlar. Kan dökmeyi reddettikleri için et yemezler ve şarap içmezler. İslamiyet’te yer alan gusül abdestine benzer bir dini yıkanma geleneğine sahiptirler.

Kimi araştırmacılar Müslüman olmadan önce Hıristiyan olan ve İslam’a yakın bir hayat tarzı süren Selman-ı Farisi gibi kişilerin bu mezhepten olabileceğini söylemiştir.

Ebionitler; Kilise tarafından zındıklıkla itham edilmiş, heterodoks bir mezhep olarak görülmüştür. 5. yüzyıla kadar yaşadıkları ve bu tarihten itibaren bir kısmının Hıristiyan gruplara, bir kısmının gnostik gruplara katıldıkları düşünülmektedir. Günümüzde Ebionitlerin takipçisi kalmadığı söylense de bireysel Ebionitler veya Ebionit inancına yakın Hıristiyan gruplara rastlanmaktadır.