Dünyanın En Büyük Dini Yapısı: Karnak Tapınağı

Karnak Tapınağı eski Mısırlılar tarafından Ipet-isu yani “en seçkin yerler” olarak biliniyordu. Burası Amun, Mut ve Khonsu'dan oluşan Theban üçlüsüne adanmış bir tapınaklar şehridir. Modern dünyanın pek çok harikasını gölgede bırakma kapasitesine sahip bir yerdir.

Yaklaşık 200 dönümlük (1,5 km'ye 0,8 km) bir alanı kaplayan bu yapı, şimdiye kadar yapılmış en büyük dini yapıdır. Yaklaşık 2000 yıl boyunca bir hac yeri olmuştur. Sadece Amun'un kutsal muhafazasının alanı 61 dönümdür ve ortalama on Avrupa katedralini barındırabilir. Karnak'ın kalbindeki büyük tapınak Aziz Petrus, Milano ve Notre Dame Katedralleri duvarlarının içine alabilecek genişliktedir.

54.000 metrekarelik 134 sütunlu Hipostil salonu, hala dünyadaki herhangi bir dini binanın en büyük odasıdır. Ana kutsal alana ek olarak yapılan birkaç küçük tapınak ve geniş bir kutsal göl vardır.

Mısırlılar, yıllık tarım döngüsünün sonuna doğru tanrıların ve dünyanın tükendiğine ve kozmosun kaotik enerjisinden yeni bir enerji girdisine ihtiyaç duyduğuna inanıyorlardı. Bu büyülü yenilenmeyi gerçekleştirmek için her yıl Karnak ve Luksor'da Opet Festivali düzenlendi. Yirmi yedi gün süren bu festival, firavun ile tanrı Amun arasındaki bağın kutlanması anlamına geliyordu. Karnak'ta başlayan geçit töreni bir buçuk mil (2,4 kilometre) güneydeki Luksor Tapınağı'nda sona erdi. Festival boyunca insanlara 11.000'den fazla somun ekmek ve 385'ten fazla kavanoz bira verildi. Bazı insanlara tanrıya soru sormaları için tapınağa girmelerine izin verildi. Rahipler cevapları duvarın yukarısındaki gizli bir pencereden veya içi boş heykellerin içinden söylüyorlardı.

TAPINAĞIN BÖLÜMLERİ

1) Giriş Pilonu

Giriş Pilonu, muhtemelen Kuşit Hanedanlığı döneminde inşa edilmiş ve hiçbir zaman tamamlanmamıştır. Karnak'ı çevreleyen devasa çevre duvarının ise I. Nectanebo (M.Ö. 380-362) tarafından inşa ettirildiği bilinmektedir. İlk pilondan geçtikten sonra 8.919 metrekarelik muazzam bir alana yayılan ve birçok Hanedanlığa ait anıtları içeren Büyük Avlu bulunmaktadır.

2) III. Ramses Tapınağı

Bir firavun dönemi süresinde tasarlanıp inşa edilen bu küçük tapınak, tipik bir Yeni Krallık tapınağıdır. Heykellerle çevrili iki kuleli bir giriş pilonundan, sütunlarla çevrili açık bir avluya giden merkezi bir kapıdan ve kapalı bir terastan oluşur. Terasa ait bir kapı, çatısı kapalı olan Hipostil Salonuna açılmaktadır: Orta ve yan sütunlar arasındaki yükseklik farkı, normalde karanlık olan salona ışık girmesini sağlayan kare sütunlarla çevrelenmiştir. İlerisinde tanrının kutsal heykelinin saklandığı Kutsal Alan, diğer adıyla Kutsalların Kutsalı yer alır. Bu tapınakta Amon, Mut ve Khonsu için üç kutsal alan bulunmaktadır.

Kutsal alanın girişinden itibaren kaldırım giderek yükselir ve çatı alçalır; bu, sonsuz okyanustan yükselen ilkel tepenin simgesidir. Tapınak aynı zamanda açık avludan iç tapınağa, bilinenden gizemli olana doğru giderek karanlıklaşmaktadır. O dönemlerde yalnızca firavunun ya da onun yerine başrahibin karanlık tapınağa girmesine ve gözlerini tanrının heykeline dikmesine izin verilirdi.

3) Büyük Hipostil Salonu

Büyük Hipostil Salonu, on altışar sıralar halinde dizilmiş 134 sütunu ile 4.983 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Dünyadaki herhangi bir tapınağın en büyük odasıdır. Harime doğru uzanan çift sıra merkezi sütunlar, yan sütunlardan daha yüksektir. Hipostil Salonu’nun tamamı dekore edilmiştir; tüm duvarlar ve sütunların gövdeleri, başta Amon-Ra olmak üzere tanrılara olan hayranlığı gösteren kabartmalar ve yazılarla kaplıdır.

Hipostil Salonu'nun dışında da bazı önemli tarihi kabartmalar bulunmaktadır. Güney duvarında Hititlerle yapılan anlaşmanın asıl metnini içeren Ramses'in Kadeş Savaşı'nın kaydı bulunmaktadır. Kuzey duvarında ise Lübnan, Güney Filistin ve Suriye'de gerçekleşen savaşlardan sahneler yer almaktadır.

4) Sığınak

İç tapınak pembe granitten yapılmış ve ince kabartmalarla oyulmuştur. Siyah zemin üzerine yıldızlarla süslenmiş tavanda, Büyük İskender'in yerine tahta geçen üvey kardeşi Philip Arrhidaeus; taç giymiş, tanrılara sunulmuş ve bir sunu masasının önünde otururken betimlenmiştir.

5) Kutsal Göl

Doğudaki kapı, Amon rahiplerinin kendilerini arındırdıkları ve dini törenler yaptıkları Kutsal Göl'e açılmaktadır. Patikanın sol tarafında Hatşepsut dikilitaşının üst kısmı yer alır ve granit üzerindeki kabartma oyma tekniğinin inceliklerini içerir. Güneş ışığında, Hatşepsut'un taç giydiği bir sahnede Amon figürünün adının oyulmuş olduğu görülebilir. Bu göl Eski Mısırlıların yaratılış düşüncesinde, yaşamın doğuşunun simgesiydi.

6) Khonsu Tapınağı

III. Ramses tarafından başlatılmıştır. Büyük Avlu'daki küçük tapınak gibi klasik bir Yeni Krallık tapınağıdır. Theban üçlüsünün oğlu ay tanrısı Khonsu'ya adanmıştır. Kabartmalar IV. Ramses, XII. Ramses ve yirminci hanedanlığın sonunda tahtı gasp eden başrahip Hrihor tarafından tamamlanmıştır. Giriş pilonunda Hrihor ve karısının Theban tanrılarına kurban sunduğu tasvirler yer alır. Tapınak, firavun gücünün kraliyet soyundan Amon rahiplerine M.Ö. 1080 civarında aktarıldığına tanıklık etmesi nedeniyle tarihi öneme sahiptir. Bu tapınakta ilk kez bir yüksek rahibin adı kraliyet kalıbında görülmektedir.