Dinlerde Beklenen Kurtarıcılar

Geçmişten günümüze kadar var olmuş bütün dinlerde dünya tarihi sonunda Tanrı tarafından yeryüzüne gönderilecek ve insanlığa doğru yolu göstererek dünya üzerinde huzuru sağlayacak bir kurtarıcı anlayışı bulunmaktadır. Bu kurtarıcı bir peygamber yahut lider olabileceği gibi Hinduizm’de beklendiği üzere bir tanrı da olabilmektedir.

Dinlerde beklenen kurtarıcıların isimleri birbirinden farklıdır. Ancak bütün kurtarıcılarda beklenen bazı temel özellikler bulunmaktadır. İlk olarak bütün dinlerde kurtarıcıların dünyanın sonunda geleceğine inanılmaktadır. İkinci ortak nokta ise, geleneksel olan din her neyse onu ıslah ederek orijinal haline dönüştürecek olmasıdır. Son olarak gelecek olan kurtarıcının ülkeye hakim olacağı ve düşmanları ülkeden kovacağı kabul edilmektedir. Bu manada dinlerde ortaya çıkan kurtarıcı anlayışının kökeni ile ilgili farklı iddialar bulunmaktadır. Bir anlayışa göre kurtarıcı fikri, Sümer dininde doğmuş ve şartlara uygun şekilde geliştirilerek diğer dinlere uygun hale getirilmiştir. Alfred Jeremias tarafından kurulan bu bağlantıya göre; kurtarıcı inancı Mısır’dan İsrail oğullarına; Babil’den İran’a, oradan da Hindistan’a geçmiştir. Çin’de bir kurtarıcı anlayışı bulunmazken, Budizm’in Çin’de yayılmasıyla da Konfüçyanizm’de böyle bir anlayışın görülmeye başlandığı ifade edilmektedir. Kurtarıcı fikrinin nasıl ortaya çıktığına dair ikinci bir yorum ise; kurtarıcı fikrinin her dinin kendi içerisinde gerçekleşen tarihi, psikolojik ve sosyolojik şartlara göre doğup şekillenmiş olmasıdır. İkinci iddiada söylenmek istenen esas şey dinlerde ortaya çıkan kurtarıcı anlayışının birbirinden etkilenmediğidir. Fakat durum gerçekten böyle midir bu konuda kesin bir çözüm sunmak mümkün görünmemektedir.

Hinduizm’de dünyanın sonunda geleceğine inanılan kurtarıcı; “Kalki”dir. Kalki’nin, Tanrı Vişnu’nun avatarası olduğuna inanılmaktadır. Dünyanın kiri ve günahlarını temizleyeceği kabul edilmektedir. Kurtarıcı gelmeden önceki devrin ismi “Kaliyuga” olarak bilinmektedir. Bu dönemde kötülüklerin hızla artacağına, ülkenin barbarlar tarafından istila edileceğine, aile bağlarının önemini kaybedeceğine, kimsenin evlenmek için bakire birini aramayacağına, kadınların kocalarına sadakat göstermeyeceğine inanılmaktadır. Bunlarla beraber tabiatın düzeninin bozulacağı, yağmurların düzenli yağmayacağı, nehir ve derelerin kuruyacağı kabul edilmektedir. Hinduizm’de tüm bu felaketler sonunda Kalki’nin yeryüzüne geleceğine inanılmaktadır.

Budizm’de kurtarıcı olacak olan kimsenin ismi merhametli, sevimli anlamına gelen “Maytreya”dır. Maytraya dünyaya gelmeden önce ahlakın tamamen yozlaşacağına, dünyanın hırs, öfke, nefret, cehaletle dolacağına inanılmaktadır. Kutsal yazıların anlamını kaybedeceği, insanların anne-babalarına saygı göstermeyecekleri ve Buda’nın tek satır beytini bilen kimsenin kalmayacağı kabul edilmektedir. En nihayetinde yağmurların zamanında yağmayacağı, insan ömrünün azalacağı, insanlar arasında düşmanlığın artacağına inanılmaktadır. Böyle kaotik bir devrin sonunda da beklenen kurtarıcı gelecektir. Maytreya’nın gelişi ile başlayacak olan bu sürenin 60.000 veya 84.000 yıl süreceği kabul edilmektedir.

Konfüçyanizm ve Taoizm’de kurtarıcı için özel bir isim kullanılmamaktadır. Kurtarıcı olacak kişinin büyük bir aziz, kutsal bilge bir kişi olacağına inanılmakta ve onun Tao’nun vahyini taşıyacağı kabul edilmektedir.

Mecusilik’te, dünyanın sonunda gelecek olan kurtarıcı Zerdüşt’ün soyundan olacağına inanılan “Saoşyant”tır. Saoşyant’ın bin yıl sürecek olan devrinden önce, dünyaya kötülüğün hakim olacağı, insanların kutsal sözler yerine, paraya önem vermeye başlayacağına inanılmaktadır. İran şehrinin küfür ehli tarafından ele geçirileceği ve ülkede güvensizliğin artacağı kabul edilmekte, tabiatın düzeninin bozulacağına, zamanın hızlanacağına ve toprağın verimsizleşeceğine inanılmaktadır. Saoşyant’ın 1000 yıllık hükümranlığının son 57 yılında şeytani varlıkların ve kötülüğün tamamen yok edileceği kabul edilmektedir.

Yahudilik ve Hıristiyanlıkta beklenen kurtarıcı için kullanılan kavram “Mesih”tir. İbranice, “yağ sürülmüş, mesh edilmiş” anlamına gelmektedir. Aslında bu tabir başlangıçta krallar tahta çıkarken onların kutsal yağ ile mesh edilmeleri için kullanılmaktadır. Zaman içerisinde peygamberlere de yapılan bu kutsal yağ ile yağlama uygulamasının, kişinin Tanrı ile olan yakın ilgisinden dolayı yapıldığına inanılmaktadır.

Yahudilikte beklenen Mesih’in Davud soyundan biri olacağı kabul edilmektedir. Mesih öncesi dönemde dünyaya dinsizliğin hakim olacağına inanılmaktadır. Düşmanların Kudüs’e saldıracağı, doğruya kulak verilmeyeceği, aile ilişkilerinin bozulacağı, Tevrat alimlerinin cahilleşeceği kabul edilmektedir. Yahudiler, Mesih geldikten sonra bu devrin 400 yıl süreceğine ve Mesih’in ölümüyle bu devrin sona ereceğine inanmaktadır.

Hıristiyanlar, kurtarıcı olarak “Mesih” dedikleri İsa’yı kabul etmektedir. Hıristiyanlara göre İsa ölmeyerek göğe yükselmiş ve Tanrı’nın sağına oturmuştur, zamanı geldiğinde de tekrar yeryüzüne gelecektir. İsa Mesih’in yeryüzüne geldiğinde ilahi bir devlet kuracağı ve bu devrin 1000 sene süreceğine inanılmaktadır. Hıristiyanlıkta İsa’nın Mesih olarak kabul edilmesinde, havarilerin İsa’nın ölümünden sonra gerçekleştirmiş oldukları inanç ve uygulamaları olduğu düşünülmektedir.

İslam’da “mehdi”, birine yol göstermek, doğru inanca sevk etmek anlamına gelmektedir. Kurtarıcı olarak kullanılan mehdinin, Allah tarafından yol gösterilen kişi olduğu kabul edilmektedir. Ahir zamanda Allah tarafından gönderilerek Müslüman bir dünya kuracağı ve mehdinin de hükümdar olacağı tasavvur edilmektedir. İslamiyet’e göre mehdi öncesi devirde dünyanın zulüm ve adaletsizlik ile dolacağına inanılmaktadır. Erkeklerin azalacağı, kadınların ise sayısının artacağı; deprem ve harp felaketleri yaşanacağı; isyan ve küfrün yayılacağı kabul edilmektedir. İslam’da mehdi döneminin kaç yıl süreceği ile ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Hadislerde bu devrin, iki, üç, beş, yedi, sekiz, dokuz veya on yıl süreceğine dair ifadeler yer almaktadır. Kısacası bu dönemin ne kadar süreceği ile ilgili İslam’da net bir sonuca ulaşılamamaktadır. İslam’da kurtarıcı gelmesine dair Kur’an-ı Kerim’de herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Fakat buna rağmen hadislerde eski dinlerden İslam dinine girmiş olan kurtarıcı-mehdi anlayışı bulunmaktadır. Oysa Kur’an-ı Kerim’de İslam’dan önceki dinlerde beklenen önderin geldiği ve o kişinin Hz. Muhammed olduğuna dair ayetler yer almaktadır. (Bakara 2:146; Araf 7:157) Kur’an’da açıkça beklenen kişinin son peygamber olan Hz. Muhammed olduğuna dair ayetler bulunmasına rağmen insanoğlu olağanüstü niteliklere sahip ve eskilere ait olan bir kurtarıcı fikrini kendi inançlarına sentezleyerek ona inanmayı tercih etmektedir.

Dünyada kötülük ve felaketlerin olacağı kurtarıcı öncesi dönemin ardından kurtarıcıların gelmesi ile her şey düzelecek ve tabiat dengesini yeniden kazanacaktır. Genellikle mensup oldukları dinin kurucusunun soyundan geleceğine inanılan kurtarıcıların normal insanlardan farklı kabiliyetlere sahip olacaklarına inanılmaktadır. Ülkelerini huzura kavuşturan kurtarıcıların olduğu bu dönemlerde bol bol yağmur yağacağı ve yerin bereketli olacağı müjdelenmektedir. Kurtarıcıların bütün dünyada etkili olacağına dair söylemler bulunmasına rağmen, onların yalnızca mensup oldukları dinin yayılma alanları içerisinde etki edecekleri düşünülmektedir.