Çölün Efendileri: Tuaregler

Tuareg, Touareg ve Tevarık olarak adlandırılan çölün halkı, Batı ve Orta Sahel bölgelerinde yaşamaktadır. Manevi başkentleri Tibmuktu’dur. Sahra’nın Lordları olarak da adlandırılan Tuaregler, başlarına taktıkları mavi şalla özdeşleşmiştir. 

Tuareg mensuplarının çoğu Cezayir, Mali, Nijer, Libya ve Burkina Faso’da yaşamaktadır. Birçok kabileye ayrılan halkın kendi dili ve kendi alfabesi bulunmaktadır. Kadınların söz sahibi olduğu toplumda soy kadından geçmektedir. Halk kültürlerine oldukça bağlılık göstermektedir.

Tuareglerin genellikle Sahra Altı haklarından ayrılarak açık tenli olduğu bilinmektedir. Kuzey toplumlarına benzeyen ten renkleri bulunmaktadır. Ten renklerinin açık olması Sahra Altı halkları tarafından zaman zaman ötekileştirilmelerine yol açmıştır. Zamanla Sahra Altı toplulukları ile temasları sonucu siyah tenli renkli kabile mensuplarının ortaya çıktığı düşünülmektedir.

"Çölün Lordları" olarak adlandırılan halk, Sahra çölünü iyi bilmektedir. Bir kısım Tuareg topluluğunun çöl bölgesinde yaşaması bölgeyi iyi tanımalarına olanak sağlamıştır. Sahraya hakim olanlar çöl geçişlerinde rehber olarak faaliyet göstermiştir. Afrika içlerinden Kuzey sahillerine giden yollarda yüzyıllar boyunca kervanlara korumalık ve rehberlik yapan toplum, geçimini bu yollarla sağlamıştır. Hayvancılığa elverişli noktalarda yaşayan kesim ise hayvancılıkla uğraşmış, halkın çöl bölgelerinde yaşayan mensupları arayıcılığıyla bu hayvanlar satılarak geçimleri sağlanmıştır.

Hayvancılıkla uğraşan Tuareg toplulukları kuraklıkların etkisiyle önemli bir nüfus kaybı yaşamıştır. Kuraklığın etkisiyle pek çok insan yaşadığı bölgeden göç etmiştir. Sahel bölgesinde yaşanan güvenlik sorunu bu göçü hızlandırmıştır. Bölgedeki pek çok devletin sınırları içerisinde yaşayan Tuaregler zaman zaman saldırılara maruz kalmıştır.

Tuareg kabilesi mensupları, 1962, 1990, 2007 ve 2012 isyanları ile Mali Cumhuriyeti’ne karşı 4 defa ayaklanmıştır. 2012 yılında gerçekleşen ayaklanma sonucu Mali’nin topraklarının 3/2’si kontrol altına alınarak Azawad Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Azawad Cumhuriyeti, hiçbir uluslararası aktör tarafından tanınmamıştır. Azawad Cumhuriyeti topraklarında radikal grupların bulunması ve Mali’nin başkenti Bamako’ya doğru ilerleme girişimleri sonucu Mali hükümeti uluslararası yardım çağrısı yapmıştır. Fransa’nın müdahalesi ve radikal grupların Azawad Cumhuriyeti girişimini sabote etmesi sonucu Tuareg grupları bu hareketten vazgeçmiştir. Tuareg gruplarının silahlı mücadeleyi bırakması ile son bağımsızlık girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.