Çinliler Neden Chopstick Kullanır?

Yemek yemek insanın asli ihtiyaçlarından biri olduğu için insanlık tarihi kadar eski bir eylemdir. Günümüzde yemek yerken çoğunlukla çatal ve kaşık kullanıyoruz ama tarihin eski dönemlerinde çatal kaşık değil, bıçaklar kullanılmaktaydı. Buda birtakım sorunları beraberinde getiriyordu. Öyle ki eski çağlarda yemek yerken kullanılan bıçaklar şu an günümüzdeki yemek bıçakları gibi köreltilmemişti, yemek yiyen kişiyi yaralayabiliyordu. Asya toplumunda bu sorun chopstickler ile aşıldı. Peki, chopsticklerin kökeni neye dayanmaktadır?

Şu ana kadar keşfedilen en eski chopstick M.Ö. 1200 yılında Çin’in Shang hanedanlığının son başkenti olan Yin şehrinde bulunmuştur. Bulunan bu chopstickler günümüzdekiler gibi yemek yerken değil yemek hazırlarken kullanılıyordu. Yemek yerken ise devreye bıçaklar giriyordu. Chopsticklerin yemek masalarına gelişi ise M.Ö. 200'lerde Han hanedanlığı zamanında gerçekleşmiştir.

Han hanedanlığı döneminde temel gıda maddesi olan akdarı bitkisi gübreye ve verimli toprağa ihtiyaç duymuyordu. Bu bitkiden elde edilen lapayı chopsticklerle yemek pek de kolay değildi. Fakat Han hanedanlığı güneye doğru genişledikçe beslenme şekilleri de değişti. Güney bölgesi pirinç üretimi için mükemmel bir imkân sağlıyordu. Üretilen pirinçler kuzey bölgesine bile yetecek kadar çoktu. Pişirme şekillerinden dolayı pirinç yapışkan bir kıvama sahipti. Buda chopstick ile tüketimini kolaylaştırıyordu.

Çin’de pirinç üretiminin yanı sıra buğday üretimi de hızlanmaya başlamıştı. Böylelikle noodle tarzı hamur işleri de yemek masalarında yerini aldı. Bu durum yemek çubuğu kullanımını arttırmıştı. Yemeklerde kullanılan sebzeler ise chopstickler ile yenmesi kolay bir şekilde kesiliyordu.

Yemek çubuğunu bu kadar ön plana çıkaran temel özelliği ise üretiminin ucuz olmasıdır. Çin gibi büyük bir nüfusa sahip bir devlet için de bu önemli bir faktördür. Chopstick kullanmak daha az metalin bıçak ve çatal için kullanılması, buda üretim için daha az ateş yakılması anlamına geliyordu. Yemekleri pişirmeden önce küçük parçalara ayırmak pişirme süresini hızlandırıyor, yakıt tüketimini azaltıyordu. Yemekler küçük lokmalarla yavaş bir şekilde yendiği için az bir yemek ile doyma açısından da psikolojik bir etki sağlıyordu. Yani yemek çubuğu kullanımı tamamen ekonomik bir zorunluluktan kaynaklanmaktaydı.

Konfüçyüs’da büyük bir chopstick severdi. Onun nezdinde bıçak gibi vahşi ve barbarca bir aletin saygın bir beyefendinin yemek masasında yeri yoktu. Bu konuyu o kadar büyütmüştü ki takipçileri bunu Konfüçyüs felsefenin temel 5 kaynağından biri olan “Ritler Klasiği”nde  kaleme almıştır.

Ortaçağ Avrupasında da yemek masalarında bıçak kullanımı yaygındı. Kullanılan bu bıçaklar birini öldürebilecek derece keskindi. İnsanlar bu aşırı keskin bıçakları kürdan olarak da kullanıyordu. Bundan aşırı derece rahatsız olan Kardinal Richelieu, masada kullanılan bıçakların köreltilmesini emretti. Böylelikle bıçaklar istense bile bir insana zarar veremeyecek hale getirildi. Nihayetinde günümüzde kullanılan yemek bıçakları ortaya çıktı.

Kısacası Avrupa, yemek esnasında kullanılan keskin bıçak problemini köreltilmiş bıçaklar ile çözerken Asya ise chopsticklerle bu soruna çare buldu.