Baharın Habercisi Adonis Miti

Mitler, insanların içinde yaşadıkları doğayı, doğada meydana gelen değişim ve dönüşümleri anlamlı hale getirmelerini sağlayan anlatımlardan oluşmaktadır. İnsanlar her çağda merak uyandıran olayların nedenlerini anlamak istemiş ve bu olaylar üzerine düşünmüşlerdir. Havanın soğumasına, suların donmasına neden olan; bitkileri yok eden ve bir süre sonra onların yeniden filizlenmesini sağlayan üstün gücün ne olduğunu bilmeyi arzulamışlardır. Üretilen mitolojiler sayesinde doğada yaşanan bu olağanüstü olayların nedeninin tanrı ve tanrıçaların güçlerinin bir sonucu olduğunu kabul etmişlerdir.

Yunan mitolojisinde “Adonis Miti” olarak bilinen, doğadaki ölüm ve yenilenmeyi sembolize ettiği kabul edilen mit, hemen hemen bütün toplumlarda farklı isimler ve farklı şekillerde anlatılmaktadır. Mısır, Babil, Suriye topraklarında anlatılan ve yeryüzünün yeniden canlanmasına vurgu yaparak, bölgeden bölgeye farklılık gösteren ancak özünde aynı temayı içeren mitolojik anlatımlar bulunmaktadır.

Yunan mitolojisinde “Adonis” isminin kullanılmasında İbrani etkisi olduğu iddia edilmektedir. Adonis isminin, Eski Ahit metninde Tanrı Yehova için kullanılan, “efendi” anlamına gelen “Adoni”den geldiği kabul edilmekte ve İbranilerin saygı ifadesi için kullandıkları bu kelimeyi Yunanlıların isim olarak kabul ettikleri ve onu gerçek bir isme dönüştürdükleri düşünülmektedir.

Adonis mitolojisinin en çok bilinen ve Yunan mitolojisinde de anlatılan hikayesi şöyledir; Suriye kralı Thias veya Kıbrıs Kralı Kinyras’ın Myrra ya da Smyrna isminde bir kızı vardır. Kızının, aşk tanrıçası olan Afrodit’ten daha güzel olduğunu sık sık dile getiren Kral bununla övünmektedir. Bu duruma öfkelenen Afrodit, arzu ve çekim tanrısı olan Eros’u kullanarak Kralın kızı Myrra’nın babasına aşık olmasını sağlamıştır. Afrodit’in lanetine uğradıktan sonra Myrra, babasına karşı istenmeyen duygular içerisine girmiş ve dadısının yardımıyla gizlice babasıyla birlikte olmuştur. Kral bu durumu anladıktan sonra kızını öldürmek için onun peşine düşmüştür. Myrra yaptığı bu hareketten utanmış, tanrılardan af dileyerek kendisini kurtarmalarını istemiştir. Bunun üzerine tanrılar Myrra’yı babasından korumak için onu mür ağacına dönüştürmüştür. Dokuz ay sonunda bu ağaç yarılmış ve Myrra’nın bebeği Adonis dünyaya gelmiştir. Annesi kadar güzel olan Adonis’i gören Afrodit ondan etkilenmiş ve onu bir sandığa gizleyerek diğer tanrıların görmemesi için yer altı tanrıçası Persephone’ye emanet etmiştir. Ancak Persephone sandığı açıp Adonis’i görünce ona tutulmuş ve Afrodit’e vermek istememiştir. Bu durum karşısında kavgaya tutuşan aşk tanrıçası ve yer altı tanrıçası arasındaki tartışmaya son vermek için Zeus araya girmiştir. Zeus, Adonis’in yılın üçte birinde Afrodit; üçte birinde Persephone ve diğer üçte birlik kısımda da kendi başına kalmasını uygun görmüştür. Adonis kendisine ait olan üçte birlik kısmı da büyüsüne kapıldığı Afrodit’e adamıştır. Ancak avcılık yeteneğiyle donatılmış olan Adonis, bir gün av sırasında yaban domuzu saldırısına uğramış ve kanlar içinde can vermiştir. Toprağa sızan Adonis’in kanının Manisa lalesi olarak bilinen bahar çiçeklerini açtırdığına ve Afrodit’in, sevgilisi Adonis’in yardımına giderken ayağına batan diken yaralarından sızan kanın Afrodit’in çiçeği olarak bilinen beyaz gülü kırmızıya çevirdiğine inanılmaktadır. Farklı bir anlatımda Afrodit’in, sevgilisi Adonis’in ardından çok derin bir yas tuttuğu ve Zeus’a yalvardığı, bunun üzerine her yılın yarısını Adonisle geçirebilmesi için Zeus’un, yer altı dünyasına girmesine için Afrodit’e izin verdiği kabul edilmektedir.

Afrodit’in, Adonis’in ölümünden sonra onu anmak için bir gün belirlediğine inanılmakta ve bu belirlenen gün her yıl ilkbahar ayında kutlanmaktadır. Saksılara ekilen tohumlar çabucak çıkmaları için sıcak suyla sulanmaktadır. Adonis bahçesi adı verilen bu bitkiler, çabuk çıkmaları için yapılan bu zorlamanın ardından kısa sürede ölmektedir. Böylece bu kısa süreli var oluşlarının Adonis’in kaderini simgelediği kabul edilmektedir.