Ayrılıkçı Terörün Bask Yüzü: ETA Fraksiyonları

Bask halkının yaşadığı bölge Fransa İspanya Sınır bölgesinin Batı kısmında yer alan topraklardır. Bask kültürünü, dilini ve kimliğini devam ettiren topraklar "Euskal Herria" olarak adlandırılmaktadır. Ekonomik ve kültürel nedenlerden ötürü bu bölgede ETA örgütü ve Bask milliyetçiliği ortaya çıkmıştır.

Yüzyıllar boyunca Bask kimliğinin hakim sürdüğü Euskal Herria, zaman zaman dış müdahale yoluyla kimlik kaybı sorunu ile karşı karşıya kalmıştır. Bu tehditlerden ilki bölgede yüzyıllar boyunca devam eden toplumsal ve ekonomik kuralların kaldırılması ile ortaya çıkmıştır. İspanya iç savaşı sonrası kaldırılan kurallar Bask kimliğinin korunmasını oldukça zorlaştırmıştır. İkinci sebep ise, sanayi devrimin getirdiği hızlı sanayileşme akımı Bask topraklarına olumlu yansımış ve bu durum İspanya’nın diğer bölgelerinin dikkatini çekmiştir. Çeşitli bölgelerden gelen işçiler Bask bölgesindeki mevcut demografik yapının Basklar aleyhinde değişmesine neden olmuştur.

1950’li yıllarda üniversite öğrencileri Bask halkını temsil eden siyasi yapıları yeterli bulmamış ve Bask dilini canlandırmak adına yazılı bildiriler ve dergilerle ideolojik bir hareket başlatmaya çalışmıştır. 1959’a gelindiğinde ise bu oluşum gelişimini tamamlayarak "Euskadi ta Askatasuna" (ETA) örgütünü kurmuştur. Bask yurdunun özgürlüğünü savunan grup, Bask kimliğinin silinmemesi için mücadele vermeyi amaçlamıştır.

Örgütün ilk silahlı eylemi örgüt mensubu Etxebarrieta tarafından gerçekleştirilmiştir. Kontrol noktasında bir polis memurunu öldüren örgüt mensubu adına Bask bölgesinde tören ve eylemler düzenlenmiştir. Halk tarafından saygı kazanan örgüt bu saygının artarak devam etmesini hedeflemiştir.

Örgütün özellikle gençler üzerinde saygı kazanması daha sembolik hedeflere yönelik saldırılar düzenlemesine yol açmıştır. Örgüt popülaritesini devam ettirmek maksadıyla önemli şahıslara yönelik suikast girişimleri gerçekleştirilmiştir. Örgütün gerçekleştirdiği en büyük eylem Franco yönetiminin ikinci adamı olan Amiral Carrero Blanco’nun öldürülmesidir. Örgütün hedefine takılan ve oldukça büyük bir sembol olan Blanco, uzun bir takibin ardından arabasına yerleştirilen bombanın patlatılması sonucu öldürülmüştür. Blanco suikastı ETA’nın tanınırlığını uluslararası düzeye çıkarmış ve örgüt önemli bir kazanım sağlamıştır.

Diktatör Franco’nun ölümü sonrası siyasi ve askeri mücadele konusunda ayrım yaşayan ETA örgütün içerisinden farklı sesler çıkmaya başlamıştır. Siyasi ve askeri mücadele konusunda ayrım yaşayan örgüt en kanlı eylemlerini aynı dönemde gerçekleştirmiştir. Sivillere yönelik gerçekleştirilen pek çok saldırı zamanla askeri hedeflere kaymıştır.

ETA ve İspanyol hükümeti arasında zaman zaman müzakereler gerçekleştirilmiştir. Birkaç kez Cezayir’de gerçekleştirilen görüşmelere Fransa’da katılarak ETA sorunu ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Fransa ve İspanya arasında ETA örgütüne karşı gelişen işbirliği 1992 yılında sonuç vererek Güney Fransa’da bulunan pek çok ETA örgüt lideri yakalanmıştır.

Örgüt liderlerinin yakalanması önemli bir kan kaybının yaşanmasına neden olmuştur. Örgüt yapısının ele geçirilen dokümanlarla çözülmesi ETA’nın saldırganlığının kontrolsüzce ilerlemesine yol açmıştır. Sivillerin tepkisini çekmemek adına bazı eylemleri üstlenmeyen ve sivillerin tepkisini çekmemeyi amaçlayan ETA, taleplerinin karşılanması için kaçırdığı belediye meclis üyesini öldürmesi üzerine ülke genelinde tepki çekmiştir.

Oldukça büyük tepkiye yol açan eylemler sonucu örgütün popülaritesi azalmaya başlamıştır. Avrupa Birliğinin getirdiği ekonomik refahın da verdiği etkiyle şiddet temelli bir mücadele ile kazanım sağlayamayacağını öngören örgüt eylemsizlik kararı almıştır. 2011 yılında silahlı eylemleri bıraktığını açıklayan örgüt, cephaneliklerinin yerini polise bildirmiştir. 2018’de ise gönderilen mektupla tüm oluşumları ile birlikte örgüt fesih edilmiştir.