Avangard Tarihçi: İbn Esir

Cizreli. Orada doğduğu için İbn Esir El Cezeri olarak bilinir. Çocukluğu ve gençliği burada geçmiştir. Bu bölge, Fırat ve Dicle nehirleri arasında bulunmaktadır.

Lakabı İzzeddin, künyesi İbn Esir’dir. İbn Esir olarak anılmasının sebebi babasının lakabıdır. Dönemin Musul Atabeyi’nin vezirlerinden Ebu Cafer El İsfahani’nin makamında babasının özel bir yeri olması sebebiyle Esir (tercih edilen, itibarlı) lakabı verilmiştir.

İbn Esir, nüfuzlu bir aileye sahipti. Kendisi Araplar arasında itibarlı bir kabile olan Beni Şeyban’a mensuptu. Babası, Zengiler ve Atabeyler devletinin yöneticisiydi ve Cizre’de uzun yıllar valilik yapmıştı.

Hadis, tefsir ve lügat alimi Mecdüddin’in kardeşi ve belagat alimi, münekkit ve vezir Ziyaeddin’in ağabeyidir. Üç kardeş tarihte Beni’l Esir olarak tanınmışlardır.  

İbn Esir, çok yönlü bir ilim insanıydı ama asıl şöhretini tarihçiliğe borçludur. İslam dünyasının yetiştirdiği en büyük tarihçilerden biridir. Ona bu şöhretini kazandıran dünya tarihi olarak yazdığı El Kamil adlı eseridir. 

İbn Esir, hem El Kamil adlı eserini hem de diğer eserlerini yazarken dönemin şartlarından ileri bir yönteme sahipti. Kendi dönemindeki önemli olayları yazarken bu olayların geçtiği yerleri gezerek hem görgü şahitliği yapmış hem de birçok kaynak elde etmişti.  

Dönemin tarihçiliğinin göstergesi olan Eyyamü’l Arab ve Ensab ilminde otoriteydi. Tarihçi olarak bilinmesine rağmen hadis ilminde de ilerlemiş hem hadis hafızı olmuş hem de eserler kaleme almıştı. 

Musul elçisi olarak defalarca Bağdat’a gitti. Bu elçilik görevleri dolayısıyla İslam dünyasının çeşitli yerlerini gezdi. Bilginlerden, kitaplardan ve temin edebildiği resmi belgelerden istifade etti. Bürokratik süreçlerden kendini uzak tutmaya çabalamış, Zengiler’in ve Eyyubiler’in yaptığı makam ve mevki tekliflerini mümkün olduğunca kabul etmemişti. 

Çok sayıda bahçe ve tarla sahibi olması sebebiyle kendisinin gayrimenkul zengini olduğu varsayılır. 

1233 yılında Musul’da vefat ettiği tahmin edilmekte ve mezarı Musul’da yer almaktadır. 1939’da kendisi için büyük bir türbe inşa edilmiştir.