Alev Alatlı

Fikir ve sanat dünyasının önemli isimlerinden Alev Alatlı, 1944 yılında İzmir’de doğdu. Alatlı, Rumelili bir ailede dünyaya geldi. Ankara'da Mimar Kemal İlkokulu'nda okudu ve ilköğrenimini Erzurum Kültür Kurumu İlkokulu'nda tamamladı. Babasının görevi nedeniyle liseyi Tokyo'da okudu. Lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ekonomi ve İstatistik bölümünde, yüksek lisans eğitimini ise Fulbright bursuyla gittiği Vanderbilt Üniversitesi'nde Ekonomi ve Ekonometri alanında tamamladı. Dartmouth College'da teoloji, düşünce ve medeniyet tarihi ağırlıklı doktora programına başlamasına rağmen 1974 yılında doktorasını tamamlayamadan Türkiye'ye döndü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde öğretim görevlisi ve Ankara'da Devlet Planlama Teşkilatı'nda kıdemli iktisatçı olarak çalıştı. Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley) ile ortak psiko-dilbilimsel çalışmalar yürüttü. Alatlı, Cumhuriyet Gazetesi ile birlikte “Bizim İngilizcemiz” adlı bir dergi çıkardı. Daha sonra Türkiye Yazarlar Kooperatifi'nde, (YAZKO) kooperatifi kurulu başkan yardımcılığı yaptı. 1984 yılından itibaren ise yazı çalışmalarına yoğunluk verdi. 2018 yılında da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından, Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu’na üye olarak atandı.

Yurt dışında eğitim görmesi ve yabancı kültürlere olan merakı, Alatlı’nın pek çok yabancı dille haşır neşir olmasını sağlamıştı. İngilizce, Japonca, Almanca ve Rusça öğrenmişti. İngilizce ve Almancayı ileri düzeyde, Japonca ve Rusçayı orta düzeyde bilmekteydi. Bu nedenle de bilgiye doğrudan ulaşma imkânı elde etmişti.

Kıbrıslı bir Rum kadının gerçek hikâyesinden esinlenerek yazdığı “Yaseminler Tüter mi Hala?” adlı ilk romanı 1985 yılında yayımlandı. İkinci kitabı, “İşkenceci” bir yıl sonra geldi. Romanlarındaki olaylar kurgusal olarak 1950’li yıllar ve sonrasının Türkiye’sinde geçmektedir. Romanlarında geriye dönüş tekniği ile geçmişi de hatırlatmaktadır. Eserlerinde sosyal, siyasî, dinî, iktisadî, felsefî ve kültürel açıdan oldukça önemli konuları bir arada değerlendirmiştir. Türk toplumunun temel sorunları üzerine kafa yormuş, özellikle de batılılaşmanın etkisiyle toplumumuzda öne çıkan problemlere eğilmiş; Türk toplumunun batılılaşmayla birlikte yaşadığı değişimi ve dönüşümü anlamaya çalışmıştır.

Edward Said'in İslam'ı Anlatmak, Medya ve Uzmanlar Dünyanın Geri Kalanını Nasıl Gördüğümüzü Nasıl Belirliyor (1985) ve Filistin Sorunu (1986) kitaplarını çevirmiştir. Yaser Arafat tarafından Özgürlük Madalyası ile onurlandırılmıştır. İşkenceci adlı kitabı 1987'de Türkiye Yazarlar Birliği tarafından Yılın En İyi Romanı Ödülü'ne layık görülmüştür. Bunun yanı sıra Alatlı’nın; Gogol’un İzinde dörtlüsünün ilk iki kitabı, Aydınlanma Değil Merhamet ve Dünya Nöbeti kitapları Rus diline Moskova Devlet Üniversitesi’ne bağlı Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü, Türkoloji Bölümü öğretim üyesi İrina Driga ve asistanları tarafından kazandırılmıştır. Halklara eşit mesafede durması ve yabancı bir kültürün serüvenine olağanüstü bir iç görüyle nüfuz edebilmekte gösterdiği başarısı nedeniyle 2006 yılında, büyük Rus yazarının 100. doğum yılı münasebetiyle verilen Mihail Aleksandroviç Solohov Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştür.

Bir çok alanda yazılar kaleme alan Alatlı’nın eserlerini şöyle sıralayabiliriz.

Romanları:

• Yaseminler Tüter Mi Hala? (1985)

• İşkenceci (1986)

• Kadere Karşı Koy A.Ş. (1995)

• Or'da Kimse Var mı?

• Viva La Muerte (Yaşasın ölüm) (1992)

• Nuke Türkiye (1993)

• Valla Kurda Yedirdin Beni (1993)

• O.K. Musti Türkiye Tamamdır (1994)

• Schrödinger'in Kedisi

• Kabus (2001)

• Rüya (2001)

• Gogol'un İzinde

• Aydınlanma Değil Merhamet!.

• Dünya Nöbeti (2005)

• Eyy Uhnem Eyy Uhnem (2008)

İnceleme ve Denemeleri:

• Aydın Despotizmi (1986)

• Eylül (1998)

• Hayır Diyebilmeli İnsan (2005)

• Şimdi Değilse Ne Zaman?

• Hollywood'u Kapattığım Gün (2009)

Tercüme:

• Haberlerin Ağında İslam (Covering Islam) (1985)- Edward W. Said

• Filistin'in Sorunu (The Question of Palestine) (1986) - Edward W. Said

• En Emin Yol "Akvam ül-Mesâlik'li Marifat Ahval el-Memalik" (Kasım 1986) - Tunuslu Hayreddin Paşa

Diğer türler:

• Köşe Yazarları ve Obskürantizm (araştırma)

• Ayrıca yazarın internet sitesi tartışma grubuyla birlikte hazırladığı Safsata Kılavuzu isimli bir kitabı vardır. (Ocak 2001, Boyut Yayınları.)

Alev Alatlı, 2 Şubat 2024'te İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede KOAH ve çoklu organ yetmezliği nedeniyle 79 yaşında hayatını kaybetti. 3 Şubat 2024'te Eyüp Sultan Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Mihrişah Valide Sultan Haziresine defnedildi.