Akış İçinde Yaşamak: Taoizm

İsmini Çince "yol" anlamına gelen Tao kelimesinden alan Taoizm, başlangıçta bir felsefe olarak ortaya çıkmış ve yaklaşık yedi asır sonra bir inanç haline gelerek geleneksel Çin dinleri arasında yerini almıştır. Tao kavramına dayanan bu felsefe, evreni yöneten temel ilkelere dair kendine has bir bakış açısı sunmakta ve doğayla uyum içinde olmanın gerekliliğine vurgu yapmaktadır.

Taoizm’in kurucusu olarak kabul edilen Lao-Tzu’nun asıl adı Li-Tan’dır. Kendisine “yaşlı bilge” anlamına gelen Lao-Tzu lakabı sonradan verilmiştir. Lao-Tzu’nun imparatorluk sarayında arşiv memuru olarak görev yaptığı söylenmektedir. Fakat Lao-Tzu’nun hakkında bilinenlerin çok az olması, onun tarihte yaşayan bir şahsiyet olup olmadığı ile ilgili tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bazı kimseler böyle bir kişinin asla yaşamamış olduğunu iddia etmektedir. Çinli bilim insanlarının büyük bir kısmı ise Lao-Tzu’nun tarihte yaşamış bir kişi olduğuna inanmaktadır. Konfüçyüs ile aynı dönemlerde yaşadığı kabul edilen Lao-Tzu’nun, Konfüçyüs ile karşılaştığı ve Konfüçyüs’ün Lao-Tzu’ya olan hayranlığını dile getirdiği anlatılmaktadır.

Lao-Tzu’nun felsefesine dayanan Taoizm, mistik bir dindir. Tanrı inancı mistik-panteizm temellerine dayanmaktadır. Taoizm’e göre Tao, âlemden önce var olan yaratıcı bir prensip ve dünyayı yöneten bir sebep olarak tanımlanmaktadır. O, varlığın çokluğu karşısında her şeyin temelini oluşturan birdir. Ezeli ve ebedi olarak kabul edilen Tao görülemez, işitilemez ve değişmezdir. Taoizm’de her şeyin Tao’dan geldiğine inanılmaktadır. Fakat buna rağmen Tao, yaratıcı olarak kabul edilmemekte, şahsi bir varlık olarak düşünülmemesi gerekmektedir.

Taoizm’in kurucusu olarak kabul edilen Lao-Tzu, wu wei anlayışını bu felsefenin temeli olarak görmüştür. “Hareketsiz kalmak, bir şey yapmamak” olarak tanımlanan ve genel olarak eylemsizlik anlamına gelen wu wei, hiçbir şey yapmamayı değil doğa ile uyumlu hareket etmek gerektiğine işaret etmektedir. Doğada sürekli var olan akış ve dönüşümle uyum halinde olmanın gerekliliğine vurgu yapar. İnsanın doğal yaşama karşı gelmeden yaşamını sürdürmesi düşüncesi ön plandadır.

Taoizm’de wu wei insanlar için ulaşılması gereken bir hedef olarak görülmektedir. İnsanın öfke ve hırsa kapılmadan, acele etmeden yaşama dâhil olması gerektiğine inanılmaktadır. Bu sayede Tao’nun yolundan gidilerek eylemlerin Tao’ya uygun hale geleceği ve Taoizm’in de nihai amacının bu olduğu kabul edilmektedir. Kısacası Taoizm’de insanın tabiattaki düzene uygun hareket etmesi, boşlukla rekabet etmemesi ve olana razı olması Lao-Tzu’nun ortaya koymuş olduğu insan hayatına dair üç öğretidir.

Taoizm’in kutsal metni, Lao-Tzu’ya ait olduğuna inanılan Tao Te King’dir. Taoizm’de yer alan düşüncelerin kaynağı olarak kabul edilen Tao Te King, Tao’nun ne olduğunu açıklamaktadır. Kapalı anlamlarla dolu olduğu bilinen bu metnin büyüleyici bir etkiye sahip olduğu düşünülmektedir. “Yol ve Erdem Gücü, Yol ve Onun Gücü” şeklinde tercüme edilen ve Çin’in klasikleri arasında yer alan Tao Te King, anlaşılması son derece zor olan bir metindir. Toplamda 81 bölümden oluşan bu metin, M.S. 708 tarihinde hazırlanan standart versiyonda iki ana başlık haline getirilmiştir: “Tao’nun Klasiği” olarak bilinen ve 37 bölümden oluşan birinci kısım ve “Te’nin Klasiği” olarak adlandırılan ve 44 bölümden oluşan ikinci kısımdır. Anlaşılması zor bir metin olması nedeniyle hakkında çok sayıda şerh yazıldığı bilinmektedir.

Denge, uyum ve Tao'ya uygun yaşamaya odaklanan bu kadim gelenek, dünya çapında kendileriyle ve evrenle daha derin bir bağlantı arayan bireylere ilham vermektedir. Taoizm'de bulunan bilgelik, Tao’ya ulaşmak için yapılan yolculuğun da varış noktasına ulaşmak kadar önemli olduğunu, sadelik ve doğal düzene uyum içinde gerçek tatmini bulmanın önemini ortaya koymaktadır.