Ada’da Mezhep Savaşları: Celtic-Rangers Derbisi

Derbi karşılaşmaları; ülke içi tansiyonun hızlıca yükseldiği, büyük kitlelerin mobilize olduğu sıcak rekabet alanlarıdır. Bu rekabet kimi zaman yapay bir zemin üzerinde yükselmiş kimi zamansa tarihsel köklere ve sınıfsal çatışmalara sahip kompleks bir müsabakayı imlemiştir. Derbilerle futbolun anlamı dışına taşmış; gelenek ve sembollerle anlam kümesi genişlemiştir.

Kapitalizmin tek belirleyici olduğu günümüzde piyasa şartlarından derbiler de etkilenmiştir. Yerel rekabetler, pazarlanabilir ürünlere dönüşmüştür. Bu nesneleşme sürecinden otantikliğini kısmi de olsa muhafaza ederek geçen derbiler de vardır. Kültürüyle, coğrafyasıyla, mezhep kavgasıyla, etnik çatışmasıyla halen ayakta olan birkaç derbiden biri Old Firm’dir.

Old Firm, Ada futbolunun iki efsane kulübü Celtic ve Glasgow Rangers arasında oynanır. Celtic, ağır işlerde çalıştırılmak üzere Glasgow şehrine getirilen İrlandalılar tarafından 1888 yılında kurulmuştur. Kıtlık yıllarında Katolik kilisesinin yardımlaşma vakfı olarak faaliyete başlamış, ilerleyen süreçte sosyal bir etki amaçlanarak futbol kulübüne dönüştürülmüştür.

Glasgow Rangers ise görece yaşam konforuna sahip İskoçlar’ın takımıdır. Kraliyetle İskoçlar arasındaki ilişkiler mezhepsel benzerliğin de rolüyle olumlu yöndedir. Krallığın desteği ve tavizi Protestan İskoçlar’ın tarafındadır. Ortada aleni olarak görülen fırsat eşitsizliği iki kulüp ya da daha doğru ifadeyle iki camia arasındaki rekabetin temelini oluşturur. Celtic tribününde İrlanda, Rangers tribününde Büyük Britanya bayrakları asıllıdır.

Old Firm derbileri bu arka planın üzerinde şekillenir. Maç öncesi ve sonrası yerine getirilen törensel etkinlikler, tribünde yapılan tezahürat ve besteler hep geçmişe dönük atıfları içerir. Zaferler, yenilgiler, can kayıpları, dönüm noktaları böylelikle anılmış olur.

Celtic ve Rangers, 1888’teki ilk randevudan sonra 430 kez daha karşı karşıya gelmiştir. Ligi ve toplumsal hayatı domine eden bu ezeli rekabet Rangers’ın küme düşmesiyle bir süreliğine sekteye uğramış, Rangers’ın eski günlerine yeniden dönmesiyle rekabet kaldığı yerden devam etmiştir.